- فصل اول:کلیات 1
- اشاره 1
- 1. تبیین موضوع 2
- 2. ضرورت و فایده پژوهش 5
- اشاره 5
- 2.1. فوائد انسان شناسی از منظر معارف دینی 6
- 2.2. فوائد انسان شناسی برای زندگی بشری 11
- 3.پیشینه موضوع 15
- اشاره 15
- 3.1. پیشینه انسان شناسی در اندیشه دینی 16
- 3.2. پیشینه انسان شناسی در اندیشه علمی معاصر 18
- 4. روش شناسی اثر 20
- 5.1. انسان شناسی 22
- 5.مفاهیم و واژه های کلیدی 22
- 5.2. شیعه و تشیع 22
- 5.3. سبک زندگی 23
- 5.4. مهدویت 23
- 6.سطوح و لایه های گوناگون انسان شناسی 25
- فصل دوم: انسان شناسی جسمی 29
- اشاره 29
- پیش در آمد 30
- 1.سیر پیدایش بدن آدمی 32
- اشاره 32
- 1.1. مرحله نطفه و سلول های جنسی آدمی 32
- 1.2. از لقاح تا تولد 33
- 1.3. از تولد تا مرگ 34
- اشاره 35
- 2. دیدگاههای موجود درباره انسانشناسی جسمی 35
- 2.1. انسان شناسی جسمیِ تکسویه 36
- 2.2. انسان شناسی جسمیِ ترکیبی 40
- 3. دیدگاه شیعه درباره انسانشناسی جسمی 43
- اشاره 43
- 3.1. طینت، سنگ بنای انسان شناسی جسمانی 44
- 3.2. تنوع طینت ها 46
- 3.3. موطن بودن طینت برای روح 47
- 3.4. طینت و مسأله جبر و اختیار 51
- 3.5. نسبت زندگی دینی با مسأله طینت 53
- 3.6. تأثیر ایمان به غیب بر جسم آدمی 54
- 4. نسبت انسان با طبیعت 56
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی جسمی 58
- 5.1. کمال و نجات 58
- 5.2. انسان کامل 59
- 5.3. آرمان شهر 60
- 5.4. فلسفه تاریخ 60
- سخن پایانی 62
- اشاره 63
- فصل سوم: انسان شناسی روحی 63
- 1. روح چیست؟ 64
- پیش درآمد 64
- 2. پیشینه روحشناسی 65
- 3. پرسش های اساسی درباره روح 69
- اشاره 72
- 4.1. چگونگی خلقت روح انسانی 72
- اشاره 72
- 4. دیدگاه قرآن درباره روح انسانی 72
- 4.1.1. خلقت انسانهای نخست 73
- 4.1.2. خلقت باقی انسانها 75
- 4.2. حقیقت و ابعاد وجودی روح 77
- اشاره 82
- 5. مسأله فطرت 82
- 5.1. نسبت بحث فطرت با مهدویت 84
- 5.2. فطرت در قرآن 85
- 5.3. دامنه و انواع فطریات 87
- 6. رابطه و نسبت روح و بدن 92
- اشاره 92
- 6.1. رابطه روح و بدن در انسان های کمالجو 92
- 6.2. رابطه روح و بدن در انسان کامل 95
- 7. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی روح 96
- اشاره 96
- 7.1. کمال و نجات 97
- 7.2. انسان کامل 99
- 7.3. آرمان شهر 99
- سخن پایانی 100
- 7.4. فلسفه تاریخ 100
- اشاره 102
- فصل چهارم:انسان شناسی جنسیتی 102
- پیش درآمد 103
- 2. دیدگاههای موجود درباره حقیقت زن و مرد 105
- اشاره 105
- 1. نسبت بحث انسان شناسی جنسیتی با مهدویت 105
- 2.1. نظریه تفاوت های جسمی و اشتراک روحی 108
- 2.2. نظریه پیوستگی روح و جسم (اثبات روح مردانه و زنانه) 112
- 3. چگونگی تفکیک روح به مردانه و زنانه 115
- 4.1. اصالت خانواده 117
- 4. دستاوردهای نظریه تفکیک روح به مردانه و زنانه 117
- 4.2. تفاوت حقوق زن و مرد 122
- 4.3. لزوم وجود زن کامل 125
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی جنسیتی 128
- 5.1.کمال و نجات 128
- اشاره 128
- 5.2. انسان کامل 129
- 5.3. مدینه فاضله 130
- 5.4. فلسفه تاریخ 131
- سخن پایانی 133
- فصل پنجم:انسان شناسی رشد 134
- اشاره 134
- پیش درآمد 135
- 1. نسبت بحث انسان شناسی رشد و مهدویت 139
- اشاره 140
- 2. رشد از منظر علم و تمدن معاصر 140
- 2.1. نقد دیدگاه علمی رشد 145
- 2.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه علمی رشد 149
- 2.2.1. کمال و نجات 149
- اشاره 149
- 2.2.3. آرمان شهر 150
- 2.2.2. انسان کامل 150
- 2.2.4. فلسفه تاریخ 150
- 3. رشد از منظر فلسفه اسلامی 151
- اشاره 151
- 3.1. نقد دیدگاه فلسفی رشد 153
- 3.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه فلسفی رشد 155
- اشاره 157
- اشاره 157
- 4.1.1. نسبت رشد جسم و رشد فطرت 157
- 4.1. رشد انسانهای کمالجو 157
- 4. رشد از منظر انسان شناسی شیعی 157
- 4.1.2. جایگاه حواس در شکوفایی فطرت 162
- 4.2. رشد انسانهای کامل 166
- اشاره 169
- 4.3. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی رشد 169
- 4.3.1. کمال و نجات 169
- 4.3.2. انسان کامل 170
- 4.3.3. آرمان شهر 171
- 4.3.4. فلسفه تاریخ 172
- اشاره 173
- فصل ششم:انسان شناسی اراده 173
- پیش درآمد 174
- 1. نسبت مبحث اراده و اختیار با موضوع مهدویت 175
- 2. بدیهی بودن قدرت اراده و اختیار در انسان 176
- 3. نظریات موجود درباره جبر و اختیار و نسبت آن با مهدویت 179
- اشاره 179
- 3.1. جبرگرایی 179
- 3.2. اختیارگرایی 183
- 3.3. لاجبر و لاتفویض 185
- 4. عوامل مؤثر بر اراده انسانی 191
- اشاره 191
- 4.1. عوامل طبیعی و محیطی 191
- 4.2. عوامل ماورائی 193
- 4.2.1. فرشتگان 193
- 4.2.2. جنیان و شیاطین 194
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای مبحث اراده و اختیار 196
- اشاره 196
- 5.1. کمال و نجات 197
- 5.2. انسان کامل 198
- 5.3. آرمان شهر 199
- 5.4. فلسفه تاریخ 200
- اشاره 202
- فصل هفتم: انسان شناسی کمال 202
- پیش درآمد 203
- 1. نسبت مبحث کمال با موضوع مهدویت 204
- 2. بازشناسی کمال در فرایند رشد 205
- 3.1. دیدگاه فلسفی 206
- اشاره 206
- 3. دیدگاههای موجود درباره کمال انسان 206
- 3.2. دیدگاه عرفانی 208
- 3.3. دیدگاه علمی 209
- 3.4. دیدگاه دینی (ادیان و مذاهب غیرشیعی) 211
- 3.5. دیدگاه قرآنی 215
- 4. حقیقت کمال در عالم طبیعت 217
- 5. حقیقت کمال در عالم انسانی 218
- 6. راه وصول به کمال 222
- 7. الگوی کامل کمال 227
- 8. دیدگاه تشیع درباره انسان کامل 229
- 9.1. کمال و نجات 233
- اشاره 233
- 9. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی کمال 233
- 9.2. انسان کامل 234
- 9.3. آرمان شهر 234
- 9.4. فلسفه تاریخ 235
- چشم انداز کلی مباحث آتی 236
- اشاره 236
- 1. انسان شناسی جمعی 237
- 2. انسان شناسی تاریخی 237
- 3. انسان شناسی جغرافیایی 238
- کتابنامه 240
- اشاره 240
- الف) کتاب ها 241
- ب) نرمافزارها 248
- ج) سایتها 248
است روشن شود و معلوم گردد که مسیر انسان بر مبنای هر یک از این دو اندیشه به کدام سو خواهد کشید. بنابراین روش اصلی این کتاب، بیش از آن که استدلالی باشد، در اغلب موارد توصیفی و تطبیقی است.
نظر به این هدف و در راستای نسبتسنجی مهدویت و انسان شناسی، در پایان هر فصل، دیدگاه هر دو مدل از انسان شناسی دینی و غیردینی را نسبت به این کلیدواژه ها به اجمال مورد مطالعه قرار خواهیم داد:
- کمال، نجات و سعادت انسانی
- حقیقت انسان کامل
- آرمان شهرموعود
- فلسفه تاریخ و بررسی چگونگی آغاز و انجام تاریخ
2. ضرورت و فایده پژوهش
اشاره
اهمیت و ضرورت پردازش به بحث انسان شناسی شیعی از دو بعد قابل بررسی است. اول، فوائد و دستاوردهایی که این دانش و شناخت برای اندیشه کلانِ دینی به همراه خواهد داشت؛ زیرا انسان شناسی مبنایی ترین دانش در اثبات بسیاری از اصل ها و مسائل کلامی، اخلاقی و فقهی است.
دوم، دستاوردهایی که این شناخت برای حوزه علوم انسانی و زندگی روزمره بشری به همراه دارد؛ چراکه اصولاً تا تعریف درست انسان در اندیشه اسلامی/شیعی روشن نگردد، حقیقت تشیع به عنوان تنها دین بر حق یا تنها مذهب مدّعی نجات و رستگاری روشن نخواهد شد و بسیاری از التقاط های صورت گرفته بین تشیع و دیگر ادیان و مذاهب و مکاتب بشری به راحتی از بین خواهد رفت.
به عنوان نمونه از آن جایی که در نگرش قرآنی/شیعی، خودشناسی یکی از نزدیک ترین راه های خدا شناسی است، ممکن است ادعا شود که این روش و نگرش در مسیحیت یا مذهب