- اشاره 1
- فصل اول:کلیات 1
- 1. تبیین موضوع 2
- 2. ضرورت و فایده پژوهش 5
- اشاره 5
- 2.1. فوائد انسان شناسی از منظر معارف دینی 6
- 2.2. فوائد انسان شناسی برای زندگی بشری 11
- 3.پیشینه موضوع 15
- اشاره 15
- 3.1. پیشینه انسان شناسی در اندیشه دینی 16
- 3.2. پیشینه انسان شناسی در اندیشه علمی معاصر 18
- 4. روش شناسی اثر 20
- 5.1. انسان شناسی 22
- 5.مفاهیم و واژه های کلیدی 22
- 5.2. شیعه و تشیع 22
- 5.3. سبک زندگی 23
- 5.4. مهدویت 23
- 6.سطوح و لایه های گوناگون انسان شناسی 25
- اشاره 29
- فصل دوم: انسان شناسی جسمی 29
- پیش در آمد 30
- اشاره 32
- 1.سیر پیدایش بدن آدمی 32
- 1.1. مرحله نطفه و سلول های جنسی آدمی 32
- 1.2. از لقاح تا تولد 33
- 1.3. از تولد تا مرگ 34
- اشاره 35
- 2. دیدگاههای موجود درباره انسانشناسی جسمی 35
- 2.1. انسان شناسی جسمیِ تکسویه 36
- 2.2. انسان شناسی جسمیِ ترکیبی 40
- اشاره 43
- 3. دیدگاه شیعه درباره انسانشناسی جسمی 43
- 3.1. طینت، سنگ بنای انسان شناسی جسمانی 44
- 3.2. تنوع طینت ها 46
- 3.3. موطن بودن طینت برای روح 47
- 3.4. طینت و مسأله جبر و اختیار 51
- 3.5. نسبت زندگی دینی با مسأله طینت 53
- 3.6. تأثیر ایمان به غیب بر جسم آدمی 54
- 4. نسبت انسان با طبیعت 56
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی جسمی 58
- 5.1. کمال و نجات 58
- 5.2. انسان کامل 59
- 5.4. فلسفه تاریخ 60
- 5.3. آرمان شهر 60
- سخن پایانی 62
- اشاره 63
- فصل سوم: انسان شناسی روحی 63
- پیش درآمد 64
- 1. روح چیست؟ 64
- 2. پیشینه روحشناسی 65
- 3. پرسش های اساسی درباره روح 69
- 4. دیدگاه قرآن درباره روح انسانی 72
- اشاره 72
- 4.1. چگونگی خلقت روح انسانی 72
- اشاره 72
- 4.1.1. خلقت انسانهای نخست 73
- 4.1.2. خلقت باقی انسانها 75
- 4.2. حقیقت و ابعاد وجودی روح 77
- اشاره 82
- 5. مسأله فطرت 82
- 5.1. نسبت بحث فطرت با مهدویت 84
- 5.2. فطرت در قرآن 85
- 5.3. دامنه و انواع فطریات 87
- 6. رابطه و نسبت روح و بدن 92
- 6.1. رابطه روح و بدن در انسان های کمالجو 92
- اشاره 92
- 6.2. رابطه روح و بدن در انسان کامل 95
- 7. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی روح 96
- اشاره 96
- 7.1. کمال و نجات 97
- 7.2. انسان کامل 99
- 7.3. آرمان شهر 99
- سخن پایانی 100
- 7.4. فلسفه تاریخ 100
- فصل چهارم:انسان شناسی جنسیتی 102
- اشاره 102
- پیش درآمد 103
- اشاره 105
- 1. نسبت بحث انسان شناسی جنسیتی با مهدویت 105
- 2. دیدگاههای موجود درباره حقیقت زن و مرد 105
- 2.1. نظریه تفاوت های جسمی و اشتراک روحی 108
- 2.2. نظریه پیوستگی روح و جسم (اثبات روح مردانه و زنانه) 112
- 3. چگونگی تفکیک روح به مردانه و زنانه 115
- 4.1. اصالت خانواده 117
- 4. دستاوردهای نظریه تفکیک روح به مردانه و زنانه 117
- 4.2. تفاوت حقوق زن و مرد 122
- 4.3. لزوم وجود زن کامل 125
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی جنسیتی 128
- 5.1.کمال و نجات 128
- اشاره 128
- 5.2. انسان کامل 129
- 5.3. مدینه فاضله 130
- 5.4. فلسفه تاریخ 131
- سخن پایانی 133
- فصل پنجم:انسان شناسی رشد 134
- اشاره 134
- پیش درآمد 135
- 1. نسبت بحث انسان شناسی رشد و مهدویت 139
- اشاره 140
- 2. رشد از منظر علم و تمدن معاصر 140
- 2.1. نقد دیدگاه علمی رشد 145
- 2.2.1. کمال و نجات 149
- 2.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه علمی رشد 149
- اشاره 149
- 2.2.3. آرمان شهر 150
- 2.2.4. فلسفه تاریخ 150
- 2.2.2. انسان کامل 150
- 3. رشد از منظر فلسفه اسلامی 151
- اشاره 151
- 3.1. نقد دیدگاه فلسفی رشد 153
- 3.2. بازخوانی مهدویت بر مبنای دیدگاه فلسفی رشد 155
- 4. رشد از منظر انسان شناسی شیعی 157
- 4.1.1. نسبت رشد جسم و رشد فطرت 157
- 4.1. رشد انسانهای کمالجو 157
- اشاره 157
- اشاره 157
- 4.1.2. جایگاه حواس در شکوفایی فطرت 162
- 4.2. رشد انسانهای کامل 166
- 4.3.1. کمال و نجات 169
- 4.3. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسانشناسی رشد 169
- اشاره 169
- 4.3.2. انسان کامل 170
- 4.3.3. آرمان شهر 171
- 4.3.4. فلسفه تاریخ 172
- اشاره 173
- فصل ششم:انسان شناسی اراده 173
- پیش درآمد 174
- 1. نسبت مبحث اراده و اختیار با موضوع مهدویت 175
- 2. بدیهی بودن قدرت اراده و اختیار در انسان 176
- اشاره 179
- 3. نظریات موجود درباره جبر و اختیار و نسبت آن با مهدویت 179
- 3.1. جبرگرایی 179
- 3.2. اختیارگرایی 183
- 3.3. لاجبر و لاتفویض 185
- 4.1. عوامل طبیعی و محیطی 191
- 4. عوامل مؤثر بر اراده انسانی 191
- اشاره 191
- 4.2. عوامل ماورائی 193
- 4.2.1. فرشتگان 193
- 4.2.2. جنیان و شیاطین 194
- 5. بازخوانی مهدویت بر مبنای مبحث اراده و اختیار 196
- اشاره 196
- 5.1. کمال و نجات 197
- 5.2. انسان کامل 198
- 5.3. آرمان شهر 199
- 5.4. فلسفه تاریخ 200
- اشاره 202
- فصل هفتم: انسان شناسی کمال 202
- پیش درآمد 203
- 1. نسبت مبحث کمال با موضوع مهدویت 204
- 2. بازشناسی کمال در فرایند رشد 205
- اشاره 206
- 3.1. دیدگاه فلسفی 206
- 3. دیدگاههای موجود درباره کمال انسان 206
- 3.2. دیدگاه عرفانی 208
- 3.3. دیدگاه علمی 209
- 3.4. دیدگاه دینی (ادیان و مذاهب غیرشیعی) 211
- 3.5. دیدگاه قرآنی 215
- 4. حقیقت کمال در عالم طبیعت 217
- 5. حقیقت کمال در عالم انسانی 218
- 6. راه وصول به کمال 222
- 7. الگوی کامل کمال 227
- 8. دیدگاه تشیع درباره انسان کامل 229
- اشاره 233
- 9.1. کمال و نجات 233
- 9. بازخوانی مهدویت بر مبنای انسان شناسی کمال 233
- 9.3. آرمان شهر 234
- 9.2. انسان کامل 234
- 9.4. فلسفه تاریخ 235
- چشم انداز کلی مباحث آتی 236
- اشاره 236
- 1. انسان شناسی جمعی 237
- 2. انسان شناسی تاریخی 237
- 3. انسان شناسی جغرافیایی 238
- اشاره 240
- کتابنامه 240
- الف) کتاب ها 241
- ج) سایتها 248
- ب) نرمافزارها 248
پیش درآمد
در بحث انسان شناسی و مهدویت، گفتگو درباره انسان شناسیِ روح مهم ترین بحث خواهد بود؛ چراکه اگر بعد روحانی و ماورائی انسان اثبات و پذیرفته شود، تمامی مباحث ماورائی، و به تبع آن مباحث انسان کامل و امامت و مهدویت نیز اثبات خواهد شد.
بر اساس آموزه های دینی نزدیک ترین راه برای خداشناسی، خود شناسی یعنی شناخت نفس است؛ زیرا نفس غیرمادی می تواند بهتر از هر چیز، بر وجود غیبی خداوند دلالت کند. هم چنین اگر این بحث درست تبیین و اثبات گردد، ضرورت امامت و مهدویت و فطری بودن آن نیز ثابت خواهد کرد.
البته یادآوری می کنیم که این اثر به دنبال مباحث استدلالی نیست؛ بلکه بیش تر در مقام تبیین نسبت مباحث با یک دیگر و اثبات روابط محتوایی است تا نگرشی نو و علمی و روزآمد از مهدویت را ارائه کند.
1. روح چیست؟
یکی از مسائل مهم فلسفی که افکار و انظار فلاسفه را به خود متوجه کرده، مسأله روح است. علامه طباطبائی در تفسیر المیزان می نویسد: «کلمه روح به طوری که در لغت معرفی شده به معنای مبدأ حیات است که جاندار به وسیله آن قادر به احساس و حرکت ارادی می شود. ولی