غرب و مهدویت صفحه 39

10. اصالت فردگرایی (Individualism)

از دیگر اصول و مبانی فرهنگ مغرب زمین، فردگرایی است. فردگرایی، شاخه ای از انسان محوری است که به تقدم فرد بر جامعه دلالت می کند. این اندیشه در مقابل جمع و جامعه، به فرد ارزش و اصالت می دهد و هر اصلی برتر از فردیت را نفی می کند. در قدم فراتر، حقوق و خواست فرد به لحاظ اخلاقی، مقدم بر حقوق و خواست های جامعه قرار می گیرد. این تفکر، فرد فرد آحاد جامعه را بنیاد قائم به خود و مقدم بر جامعه می داند و لذا ارزش مستقلی به جامعه نمی دهد، جز این که آن را اجتماعی از افراد مجزا می داند.(1)

در واقع، فردگرایی، جامعه و هستی را بستر و زمینۀ تحقق اهداف و غایات فردی تلقی می کند. این روی کرد به هر عرصه ای که وارد شود، بیش از آن که بر هویت اجتماعی و ترکیبی تأکید کند، در تلاش است وجوه تفاوت و تمایز فرد از دیگران را مورد تأکید قرار دهد. در فردگرایی به هویت و تشخص فردی انسان، اصالت داده می شود و افراد همچون اتم های منفرد و مونادهایی تصور می شوند که هیچ پیوند ارگانیکی و جمعی بر آن ها حاکم نیست و فرد فرد انسان ها هویتی سیال دارند که لازمۀ قهری این تلقی، اتمیسم اجتماعی است.(2)

در این نگرش که برگرفته از اومانیسم و اصالت انسان است، فرد به خودی خود «ارزش برتر» تلقی می شود و جامعه، ابزاری برای رسیدن فرد به اهدافش است. بر مبنای فلسفۀ اصالت فرد، جامعه و نهادهای اجتماعی اموری فرضی، ذهنی و فاقد هرگونه واقعیت عینی به شمار می روند؛ در نتیجه، محدودیت هایی که زندگی اجتماعی،