ندای آسمانی صفحه 148

می کنند؛ ولی این ندای ابلیس است که با نداهای قبلی خود تقابل دارد و بعد از آنها واقع می شود.

در سه حدیث به اول بودن ندای آسمانی با عبارت های ذیل اشاره شده است:

«فان الصوت الاول هو صوت جبرئیل الروح الامین علیه السلام و... و الصوت الثانی من الارض و هو صوت ابلیس»،(1) «فیؤمن اهل الأرض جمیعاً للصوت الاول»(2) و «فیثبت الله الذین آمنوا بالقول الثابت علی الحق و هو النداء الاول»(3).

لازم به ذکر است که روایت سوم از حیث سند، معتبر است.

دوم: شناخت قبلی

اگر انسان از قبل با موضوعی آشنا باشد هنگام مواجهه با آن، راه درست را سریع تشخیص می دهد. این مطلب در احادیث اهل بیت علیهم السلام نیز آمده است که در این جا به پنج مورد از آن اشاره می کنیم:

1. قلت: فمن یعرف الصادق من الکاذب؟ قال: یعرفه الذین کانوا یروون حدیثنا و یقولون: إنه یکون قبل أن یکون و یعلمون أنهم هم المحقون الصادقون؛(4) زراره بن اعین می گوید: از امام جعفر صادق علیه السلام پرسیدم: ندای صادق از ندای کاذب چگونه شناخته می شود؟ فرمود: کسانی که حدیث ما را روایت می کنند آن را می شناسند و می گوید: این مطلب قبل

1- «الغیبه نعمانی»، ص262، باب 14، حد13.
2- «الغیبه نعمانی»، ص269، باب14، حد20.
3- «الغیبه نعمانی»، ص267، باب14، حد19.
4- «الغیبه نعمانی»، ص272. باب14، حد28.