دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 110

موضوع عرفان نظری، در توحید (خدای یگانه) و موحّد (انسان کامل) خلاصه شده است. با این حال، آگاهی از دلایل، ویژگی ها، وظایف و جایگاه انسان کامل در گرو شناخت توحید عرفانی (چینش نظام هستی) است.

دلیل حاضر بر آن است تا با بهره گیری از پشتوانه های لزوم وجود انسان کامل، وجود مستمرّ امام در جهان هستی را اثبات کند. به همین منظور، در این قسمت، ابتداء معنای امام و مقام و جایگاه او یادآوری و سپس همخوانی اجمالی امام شریعت و انسان کامل طریقت بیان و پس از آن ریشه های اندیشه و پیشینه مبحث انسان کامل در مکاتب فکری؛ ریشه اصطلاح انسان کامل؛ جایگاه انسان کامل در نظام هستی؛ طرح و تحلیل برهان های عرفانی مدّعی وجود انسان کامل؛ تحکیم برهان از راه پاسخ به پرسش های احتمالی و اثبات این اصل که در هر زمان، تنها یک انسان کامل، پا در رکاب است.

پس از طرح مباحث بالا نوبت به تطبیق انسان کامل بر امام می رسد که این مهم از راه کاوش و بررسی جایگاه، اوصاف و وظایف امام در آیات و روایات (فرهنگ دینی)، عرفان اصیل، مشرب های فلسفی و فرهنگ ادبی انجام می شود؛ طرح موارد اشتراک و افتراق این دو دیدگاه؛ ارزیابی و بیان کاستی های مبحث انسان کامل در برخی از قرائت های عرفانی و ادبی؛ طرح دیدگاه برخی از فرزانگان مبنی بر صحت تطبیق انسان کامل بر وجود شریف امام، اثبات حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه الشریف به عنوان انسان کاملِ مورد نظر مکاتب فکری و بررسی انسان کامل در کلام و عرفان غرب نیز از زوایای دیگر بحث است که بیان خواهد شد.

یادآوری معنا و مقام امام

قسمت حاضر در پی اثبات وجود مستمرّ امامی از امامان معصوم علیهم السلام در گستره عالم هستی است؛ آن ها که دارای شئونات گوناگونی چون رهبری سیاسی و اجتماعی، مرجعیت دینی، ولایت تکوینی و تشریعی و در یک