- پیشگفتار 1
- اشاره 4
- صورت برهان لطف محصّل 10
- صورت برهان لطف مقرّب 11
- مشروح برهان لطف و اثبات مهدویّت 11
- تعریف لطف 12
- اقسام لطف 13
- اشاره 13
- پیش فرض های قاعده لطف محصّل 14
- اشاره 14
- لطف محصّل 14
- طرح برهان لطف محصّل در اثبات اصل امامت 20
- اشاره 21
- لطف مقرّب 21
- تفاوت لطف مقرّب و محصّل 22
- پیش فرض های قاعده لطف مقرّب 23
- طرح برهان لطف مقرّب و اثبات اصل امامت 27
- قاعده لطف و اثبات مهدویت 28
- اشاره 33
- صورت برهان امکان اشرف 34
- پیشینه بحث 35
- تفاوت دو قاعده لطف و امکان اشرف 35
- اشاره 38
- بیان مفردات 38
- انگیزه طرح و جایگاه قاعده 40
- براهین قاعده 41
- فرزانگان و قاعده امکان اشرف 43
- اثبات وجود امام از طریق برهان امکان اشرف 45
- کارایی قاعده بر اثبات مدعا 46
- اثبات پیش فرض 47
- نتیجه گفتار در آینه روایات 54
- رد پای قاعده امکان اشرف در کلا م و فلسفه مسیحیت 56
- صورت برهان واسطه فیض 59
- تفصیل برهان واسطه فیض 60
- فیض در متون دینی 61
- فیض در لغت 61
- فیض در اصطلاح 62
- انگیزه طرح مباحث فیض 65
- تاریخچه 67
- اشاره 70
- برهان لزوم واسطه در فیض 70
- پیش فرض های براهینِ اثبات واسطه در فیض 74
- ویژگی های نخستین صادر از منظر حکیمان 77
- تعبیرهای متون دینی از نخستین صادر (واسطه فیض) 80
- اشاره 80
- دو. النور 81
- مرحله یکم: پذیرش اصل نظام اسباب 84
- اشاره 84
- ائمه علیهم السلام و واسطهء در فیض 84
- مرحله دوم: اعتقاد به آفرینش نظام مند و واحد بودن نخستین صادر 86
- مرحله سوم: برتری و شایستگی وجود نوری انبیاء و ائمه علیهم السلام 87
- مرحله چهارم: برخورداری نبی، ولیّ و امام علیه السلام از تصرف تکوینی 89
- اشاره 92
- مصداق نخستین صادر (واسطه در فیض) از نظر متفکران مسلمان 92
- معنای صحیح واسطه در فیض 99
- نتیجه و جمع بندی نهایی 107
- صورت برهان 109
- یادآوری معنا و مقام امام 110
- همخوانی امام شریعت با انسان کامل طریقت 113
- ریشه های اندیشه انسان کامل 115
- اشاره 117
- تعریف و پیشینه اصطلاح انسان کامل 117
- حقیقت انسان و جایگاه او در هستی 120
- ضرورت وجود مستمرّ انسان کامل در پهنه هستی 121
- ضرورت انسان کامل از دیدگاه عرفان 123
- اشاره 123
- مراتب عرفانی یا چینش نظام هستی 124
- اجمال چینش هستی از نظر عارف 124
- تفصیل چینش هستی از نظر عارف 126
- مقام اول: مقام ذات 126
- مقام دوم: تعین اول 128
- مقام سوم: تعین ثانی 130
- مقام پنجم: عالم مثال (برزخ) 133
- مقام چهارم: عالم عقل (ارواح) 133
- اشاره 137
- دلیل اول (مشاهده در آینه تمام نما) 137
- طرح و اثبات پیش فرض های برهان انسان کامل 138
- دلیل دوم ولیّ اسم خدا و مایه بقاء عالم 145
- اشاره 150
- دلیل سوم میوه و غرض خلقت 150
- در هر زمان، تنها یک انسان کامل، قائم است 155
- اشاره 157
- تطبیق انسان کامل بر امام علیه السلام 157
- الف. سیما و اوصاف پیشوایان الهی در قرآن 157
- ج. سیما و اوصاف انسان کامل در فرهنگ عرفانی 170
- نتیجه 178
- اشاره 192
- گونه های دلایل نقلی اثبات مهدویّت 195
- اشاره 199
- یکم. دستور مطلق و همیشگی بر اطاعت از ولیّ امر 199
- دوم. همواره با صادقین باشید 203
- سوم. وعده پیروزی صالحان و حکومت جهانی 210
- چهارم. وجود همیشگی امام؛ لازمه استمرار عهد الهی 214
- پنجم. وجود یک هادی برای هر قوم 215
- ششم. قیامت و امام اختصاصی برای هر قوم 216
- اشاره 218
- یکم. خبر از امامان دوازده گانه 218
- دوم. همراهی همیشگی فردی از عترت با قرآن 226
- سوم. تکلیف همیشگی بر شناخت امام زمان 235
- سخن آخر 238
سرّ خلافت انسان نیز در همین دو سویه بودن اوست؛ چرا که یک جهت او، ربوبی و جهت دیگرش خلقی است؛ یک پایش در عالم مادی است و پای دیگرش در صقع ربوبی…
حقیقت انسان کامل، در واقع، همان مقام مظهریّت اسم جامع «الله» در مرتبۀ تعیّن ثانی می باشد. در رتبه تعین ثانی، هر مخلوق، مظهر یک یا چند اسم از اسماء خداوند است؛ اما انسان کامل، تنها موجودی است که مظهر اسم جامع و کلّی «الله» قرار می گیرد.
اسد الله در وجود آمد در پس پرده هر چه بود آمد
در این تجلی، چیزی در پس پرده نمی ماند؛ جز مقام غیب یا ذات که همان مقام غیب الغیوب است.
چو آدم را فرستادیم بیرون جمال خویش در صحرا نهادیم (1)
پس، از آن جا که انسان کامل، مظهر جامع اسماء الهی است، واسطه جمیع فیوضات الهیه و مواهب ربوبی به ما سوی الله نیز هست.(2)
ضرورت وجود مستمرّ انسان کامل در پهنه هستی
پیش از این، مطرح گشت که مفهوم انسان کامل در مشرب های گوناگون فکری، عناوین مختلفی به خود گرفته است. مثلاً در اصطلاح متکلمین با عناوینی چون نبی، ولیّ، وصی، امام و حجّت معرفی شده است؛ در فلسفه مشاء با عنوان «عقل اول» و در لسان شیخ اشراق(3) و ملاصدرا، «اول ما صدر» خوانده شده است و همگی اینها بر «حقیقت نور محمدی»
1- تحقیقات اسلامی، انسان کامل، غلام حسین دینانی، سال هفتم، شماره 2، ص14.
2- آیینه پژوهش، انسان کامل از دیدگاه امام خمینی، سال دهم، شماره 58، ص64.
3- «اول ماصدر من نورالانوار، نور مجرد واحد». قطب شیرازی، شرح حکمه الاشراق، ص 317.