دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 124

در نظام هستی و کشف دلیل وجود او، با شناخت توحید و شئونات آن گره خورده است؛ تا آن جا که پاسخ این پرسش که «چرا انسان کامل، باید موجود باشد؟» برگشت به این پرسش دارد که «انتشار و پیدایش کثرات از وجود یگانه چگونه بوده است؟»

از سوی دیگر، اثبات پیش فرض ها و ارائه پاسخ درست به شبهات احتمالی، طرح مباحث توحیدی و تبیین چینش هستی از دید عرفان - هر چند بسیار کوتاه - را ضروری می نماید؛ از این رو، پیش از استدلال ضرورت وجود انسان کامل، لازم است گزارش کوتاهی از هستی شناسیِ ِ توحیدیِِ عرفانی ارائه گردد.

مراتب عرفانی یا چینش نظام هستی

گفته شد که در سراسر هستی، تنها یک وجود، مطرح است و کثرات و تعیّنات، تجلی اویند که وجودشان وابسته به وجود اوست؛ بی آن که افزایشی بر وجود او باشند. از این رو اصل وجود، تشکیک بردار نیست و تنها جلوه ها و نمودها هستند که رابطه تشکیکی دارند.(1)

اهل معرفت با سیر و سلوک و با بهره گیری از وحی (قرآن و سنت) و عقل، طی هفت مقام، هستی (وجود حق سبحانه و تجلیات او) را به تماشا نشسته اند.

اجمال چینش هستی از نظر عارف

مقام اول: مقام ذات؛ غیبت مطلق، هو، کنز مخفی، عنقاء مغرب، غیب الغیوب و …

در این مقام، همه کمالات، به نحو اندماجی هستند؛ هیچ اسمی بر اسم دیگر، ترجیح ندارد و هیچ کس را یارای راه یافتن به آن نیست.

مقام دوم: تعین اول؛ علم ذات به ذات، علم اجمالی و اندماجی، عالم