دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 126

مطلق و …

ملاحظه گردید که از مقام چهارم تا این مقام، عالم خلق، عالم ما سوی الله و عالم کون بود.

حضرت پنجم؛ عالم کون جامع، انسان کامل و …

انسان کامل به عنوان خلیفه خدا در مقام سوم همان اسم اعظم «الله» است و در مقام چهارم، همان فیض مقدس (عین انسان کامل)، و در مقام پنجم وجود منبسط و روح اعظم است، تا آخرین عالم – عالم ماده- با وجود مادی خود هم چنان حضور و بلکه خلافت دارد و نقش ایفا می کند.

پیش از ورود به تفصیل این مقامات، لازم به ذکر است که مقام اول (ذات)، مقام دوم (تعین اول) و مقام سوم (تعین ثانی)به عالم صقع ربوبی مربوط می شوند و در توجیه و تعلیل پیدایش عالم خلقی- که مقامات بعدی می باشند- اهمیت فراوانی دارند. اما مقام چهارم (عالم عقل)، مقام پنجم (عالم مثال) و مقام ششم (عالم ماده) به هستیِِ خارج از ذات الهی و عالم کثرات، ارتباط پیدا می کنند. در این میان، حضرت پنجم، با تمام مقامات و حضرات گذشته، متفاوت است.

تفصیل چینش هستی از نظر عارف

مقام اول: مقام ذات

مراد از ذات، اصل همان وجودی است که همه جایی است؛ به خاطر گستردگی، همه اشیاء را فرا می گیرد؛ تمام متقابلات و حتی اموری که از تناقض برخوردارند، زیر پوشش او هستند و به همین جهت، برای او ضّد و ندّی متصور نیست.(1) در مقام ذات، هیچ اسمی بر اسم دیگر، ترجیح و برتری