دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 128

این مقام، مقام وحدت حقۀ حقیقیۀ ذاتیه است؛ لذا آن را تنها ذات کبریایی خداوند، سزا است؛ کسی را در آن، راهی نیست(1) و هیچ نبی ّّ مرسل و ولیّ اعظم و انسان کاملی، هم رتبه آن نمی شود.

«غیب مطلق»، «هو»، «کنز مخفی»، «عنقاء مغرب» و… از دیگر تعبیراتی است که برای این مقام، استفاده می شود.(2)

مقام دوم: تعین اول

مقام دوم: تعین اول(3)

در مقام پیشین- که مقام ذات بود-هیچ تعینی وجود نداشت؛ اما در این مقام، اولین تعیّن و تجلی، در قالب علم ذات به ذات رخ می دهد. پس می توان مقام مذکور را این گونه تفسیر کرد: علم الذات بالذات من حیث الاحدیه الجمعیه.

اما به راستی، چه چیز موجب تعین در مرتبه بعد از مقام ذات می شود؟ عرفا در پاسخ، خبر از حلقه واسطه بین مقام ذات و تعین اول می دهند و آن، وحدت حقیقیه اطلاقی است که در مقام ذات، مطرح است. به عبارت روشن تر، از آن جا که وحدت حقیقیه، همه حقایق را به صورت اندماجی در خود دارد، دو عنوان نفس الامری می پذیرد؛ یک بار به اعتبار اندماج ها، «واحد» خوانده می شود، و بار دیگر، با عدم لحاظ اندماج ها، «ا حد» نام می گیرد.(4)

این مقام، ساحت بی رنگی و اطلاق است؛ و از این رو، هیچ وصفی (علم، رحمت و…) بر وصف دیگر، غلبه ندارد و هیچ کثرتی متصور نیست. به

1- رک: حسن زاده آملی، یازده رساله، بحث وحدت از نظر دیدگاه عارف و حکیم.
2- ابن ترکه، تمهید القواعد، ص 122 و اعجاز البیان، ص 47.
3- آن چه در تعین اول بیان می شود، براساس تقریر قونوی (672 ق)، سعید الدین فرغانی (700 ق)، جامی (898 ق) و ابن حمزه فناری می باشد.
4- فرغانی، مشارق الدراری، ص 15 و ابن ترکه، تمهید القواعد، صص 123 _ 124.