دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 137

کمالات حق، لبریز شده و تراوش و تجلی پیدا می کنند.(1)

به همین دلیل است که رب ّ، بدون مظاهر نمی تواند باشد؛ لذا انسانِ موجود و سایر استعدادها، تفصیل کمالات الهی اند. در واقع، این اسم جامع است که مفصّل شده و به شکل عالم در آمده است.(2)

حال که چینش هستی بر اساس مبانی اهل معرفت، تا حدودی روشن شد، راه برای طرح برهان و لزوم وجود انسان کامل هموار است.

دلیل اول (مشاهده در آینه تمام نما)

اشاره

همه عالم، مظهر و جلوه حق هستند؛ اگرچه مظهریت هر شی، محدود به حدود آن است. مثلاً عالم عقل، تنها می تواند جلوه گاه اسماء تنزیهی حق سبحانه باشد و عالم ماده، تنها، جلوه گاه اسماء تشبیهی او. در این میان، تنها انسان است که به جهت دارا بودن جایگاهی ممتاز در حقیقت هستی، مظهر تامّ حق می باشد. از این رو و با توجه به این مسأله که قیود و حدود هر مظهری، مانع از نمایش جامع و کلی اسماء الهی است، خداوند، تنها در انسان کامل می تواند سراسر اسماء خود را مشاهده کند و هر چه را که در خود دارد، در او ببیند.

به عبارت دیگر، اصل اسم جامع «الله» با هویت جمعی اش، تنها در انسان جای می گیرد و این است سرّ ضرورت وجود انسان کامل در عالم هستی.(3)

چون مراد و حکم یزدان غفور

بود در قدمت تجلی و ظهور

پس خلیفه ساخت صاحب سینه ای

تا بود شاهین را آیینه ای

1- یزدان پناه، درس های عرفان نظری، ص111 (به نقل از نفحات الانس، ص 78، نفحه 12).
2- نقد النصوص، صص 40_ 42 و شرح فصوص قیصری، ص 62 به بعد.
3- قونوی، رساله النصوص، ص42 و جندی، شرح فصوص الحکم، ص 133.