- پیشگفتار 1
- اشاره 4
- صورت برهان لطف محصّل 10
- صورت برهان لطف مقرّب 11
- مشروح برهان لطف و اثبات مهدویّت 11
- تعریف لطف 12
- اقسام لطف 13
- اشاره 13
- لطف محصّل 14
- پیش فرض های قاعده لطف محصّل 14
- اشاره 14
- طرح برهان لطف محصّل در اثبات اصل امامت 20
- اشاره 21
- لطف مقرّب 21
- تفاوت لطف مقرّب و محصّل 22
- پیش فرض های قاعده لطف مقرّب 23
- طرح برهان لطف مقرّب و اثبات اصل امامت 27
- قاعده لطف و اثبات مهدویت 28
- اشاره 33
- صورت برهان امکان اشرف 34
- تفاوت دو قاعده لطف و امکان اشرف 35
- پیشینه بحث 35
- بیان مفردات 38
- اشاره 38
- انگیزه طرح و جایگاه قاعده 40
- براهین قاعده 41
- فرزانگان و قاعده امکان اشرف 43
- اثبات وجود امام از طریق برهان امکان اشرف 45
- کارایی قاعده بر اثبات مدعا 46
- اثبات پیش فرض 47
- نتیجه گفتار در آینه روایات 54
- رد پای قاعده امکان اشرف در کلا م و فلسفه مسیحیت 56
- صورت برهان واسطه فیض 59
- تفصیل برهان واسطه فیض 60
- فیض در متون دینی 61
- فیض در لغت 61
- فیض در اصطلاح 62
- انگیزه طرح مباحث فیض 65
- تاریخچه 67
- اشاره 70
- برهان لزوم واسطه در فیض 70
- پیش فرض های براهینِ اثبات واسطه در فیض 74
- ویژگی های نخستین صادر از منظر حکیمان 77
- تعبیرهای متون دینی از نخستین صادر (واسطه فیض) 80
- اشاره 80
- دو. النور 81
- اشاره 84
- مرحله یکم: پذیرش اصل نظام اسباب 84
- ائمه علیهم السلام و واسطهء در فیض 84
- مرحله دوم: اعتقاد به آفرینش نظام مند و واحد بودن نخستین صادر 86
- مرحله سوم: برتری و شایستگی وجود نوری انبیاء و ائمه علیهم السلام 87
- مرحله چهارم: برخورداری نبی، ولیّ و امام علیه السلام از تصرف تکوینی 89
- مصداق نخستین صادر (واسطه در فیض) از نظر متفکران مسلمان 92
- اشاره 92
- معنای صحیح واسطه در فیض 99
- نتیجه و جمع بندی نهایی 107
- صورت برهان 109
- یادآوری معنا و مقام امام 110
- همخوانی امام شریعت با انسان کامل طریقت 113
- ریشه های اندیشه انسان کامل 115
- تعریف و پیشینه اصطلاح انسان کامل 117
- اشاره 117
- حقیقت انسان و جایگاه او در هستی 120
- ضرورت وجود مستمرّ انسان کامل در پهنه هستی 121
- ضرورت انسان کامل از دیدگاه عرفان 123
- اشاره 123
- مراتب عرفانی یا چینش نظام هستی 124
- اجمال چینش هستی از نظر عارف 124
- مقام اول: مقام ذات 126
- تفصیل چینش هستی از نظر عارف 126
- مقام دوم: تعین اول 128
- مقام سوم: تعین ثانی 130
- مقام چهارم: عالم عقل (ارواح) 133
- مقام پنجم: عالم مثال (برزخ) 133
- دلیل اول (مشاهده در آینه تمام نما) 137
- اشاره 137
- طرح و اثبات پیش فرض های برهان انسان کامل 138
- دلیل دوم ولیّ اسم خدا و مایه بقاء عالم 145
- اشاره 150
- دلیل سوم میوه و غرض خلقت 150
- در هر زمان، تنها یک انسان کامل، قائم است 155
- اشاره 157
- تطبیق انسان کامل بر امام علیه السلام 157
- الف. سیما و اوصاف پیشوایان الهی در قرآن 157
- ج. سیما و اوصاف انسان کامل در فرهنگ عرفانی 170
- نتیجه 178
- اشاره 192
- گونه های دلایل نقلی اثبات مهدویّت 195
- یکم. دستور مطلق و همیشگی بر اطاعت از ولیّ امر 199
- اشاره 199
- دوم. همواره با صادقین باشید 203
- سوم. وعده پیروزی صالحان و حکومت جهانی 210
- چهارم. وجود همیشگی امام؛ لازمه استمرار عهد الهی 214
- پنجم. وجود یک هادی برای هر قوم 215
- ششم. قیامت و امام اختصاصی برای هر قوم 216
- یکم. خبر از امامان دوازده گانه 218
- اشاره 218
- دوم. همراهی همیشگی فردی از عترت با قرآن 226
- سوم. تکلیف همیشگی بر شناخت امام زمان 235
- سخن آخر 238
خلقت و ایجاد، حاصل است.(1)
در هر زمان، تنها یک انسان کامل، قائم است
برآیند سخنان اهل فن در این زمینه این است که در هر زمان، تنها یک مصداق انسان کامل، قائم و عهده دار مسئولیت های سترگ مقام خلیفه اللهی است.
سرّ این مطلب از جایگاه انسان کامل در نظام هستی شناسی عرفانی - که پیش از این توضیح داده شد - هویدا می شود. بر آن اساس، انسان کامل، مظهر تمام نمای اسماء موجودی است که «لَیْسَ کمِثْلِهِ شَیْ ء»(2). پس اگر صاحب مظهر، مانندی ندارد، مظهر او نیز متعدد نخواهد بود.(3)
انسان کامل، چون محور آسیاب ِ جهان آفرینش است.(4) تمام نظام ِ گردشی عالم، دور یک محور می چرخد(5) و لذا تعدد محور، موجب اختلال نظام می شود. حال آن که کوچک ترین ناهماهنگی و به هم ریختگی در هیچ کجای نظام آفرینش، مشهود نیست.
علاوه بر این، خداوند سبحان، بر یکی بودن خلیفه تصریح فرموده است:
1- فرغانی، مشارق الدراری، ص484 و 645 ؛ صدر الدین شیرازی، أجوبه المسائل (رسایل فلسفی)، صص48-19.
2- سورۀ شوری، آیۀ 11.
3- تحریر تمهید القواعد، ص 563.
4- قال امیرالمؤمنین علیه السلام : «انّ محلّی منها محلّ القطب من الرّحِی» ( نهج البلاغه، خطبه شقشقیه).
5- رک: جیلی، الانسان الکامل، ص206 و جوادی آملی، رحیق مختوم، بخش سوم از جلد دوم، ص233. لازم به ذکر است که این روایت، تاب دو معنی را دارد: یکی جایگاه علی علیه السلام نسبت به حکومت (اعتباریات) و دیگری جایگاه ایشان نسبت به امور حقیقی (تکوینیات).