دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 2

مقدمه

باور به امامی که تداوم بخش جریان نبوت، برخوردار از عصمت و علم برتر و نیز منصوص و منصوب از جانب خداوند است، نقطه آغاز اختلاف در حوزه عقاید و کلام اسلامی محسوب می شود؛ به گونه ای که می توان ادعا کرد قبول یا رد چنین عقیده ای، منشأ دیگر عقاید و احکام متفاوت مذاهب اسلامی است.

کسی که باور دارد از جانب خداوند، برای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، جانشینانی معصوم معرفی شده است، به یقین، اصول دین (عقاید)، فروع دین (احکام) و مبانی اخلاق خود را از آن ها می آموزد و راه خود را از کسانی که چنین عقیده ای ندارند، جدا خواهد کرد؛ پس امام باوری در هندسه معرفتی، عقیدتی و فقهی انسان، تأثیر مستقیم دارد و از همین رو، بحث امامت از مباحث بسیار حساس حوزه دین اسلام به شمار می آید؛ چنان چه به گفته عبدالکریم شهرستانی، در تاریخ اسلام برای هیچ مسأله ای به اندازه مسأله امامت، شمشیر کشیده نشده و خون ریخته نشده است.(1)

اگرچه در حیطه مکتب اسلام، مذاهب و فرقه های گوناگونی - چون امامیه، اشاعره، معتزله و ماتریدیه از مذاهب کلامی؛ جعفری، شافعی، مالکی، حنبلی و حنفی از مذاهب فقهی؛ و فرقه های کیسانیه، اسماعیلیه، زیدیه، فطحییه، یزیدیه، اباضیه، خوارج و…- پدید آمده، ولی مهم ترین انشعاب فرق گوناگون اسلامی، از ناحیه مسأله امامت است که تمام این صف بندی ها را به دو صف اصلی اهل تشیع و اهل تسنن تقسیم می کند.

اختلاف این دو مذهب اصلی جهان اسلام در مسأله امامت به دو موضوع، مرتبط است؛ یکی ماهیت امام و دیگری مصداق آن. از منظر اهل سنت، امام، در امور دین و دنیا جانشین رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می باشد و به همین جهت، مهم ترین شأن و وظیفه او، سرپرستی امور سیاسی و اجتماعی و یا به عبارت دیگر، «حکومت» است. به اعتقاد ایشان، انتخاب امام، جزء وظایف و تکالیف مردم می باشد و از این رو، امامت، نه از اصول، که از فروع دین محسوب می شود. هم چنین از منظر اهل سنت،