دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 47

جریانها شرطان، احدهما استعمالها فی متحدی الماهیه للشریف و الخسیس دون غیره».(1)

شرط دوم: دانشمندان این فن، قاعده مذکور را در عالم ابداعیات، که عالم امر و خارج از عالم کون و فساد است، جاری کرده اند؛ نه در عالم حرکات و طبیعت و کائنات.(2) هم چنان که ملاصدرا می فرماید: «و [الشرط] الثانی، استعمالها فیما فوق الکون و الابداعیّات دون ما تحت الکون و ما فی عالم الحرکات».(3)

اثبات پیش فرض

دقت در نظم پدیده های جهان طبیعت، به سادگی، ترتیب وجودیِ انواع این قلمرو را روشن می کند؛ مثلاً وقتی آثار موجودات بی جان با گیاهان سنجیده می شود، این نتیجه به دست می آید که گیاهان، نمودهای برتری دارند؛ پوسته سخت دانه را می شکافند، با جوانه لطیف و نازک، نور خورشید را شکار می کنند و با تکیه بر ریشه های باریک در دل خاک تاریک، به فراهم آوردن مواد کانی می پردازند تا برایند این همه تلاش، تناوری و افراشتگی اش باشد.

همین طور، زمانی که جانوران با گیاهان سنجیده می شوند، برتری وجودی آن ها ملموس و مشهود است؛ بهره برداری جانواران از باد، جنگل، آب و کوهستان، نگهداری از لانه و نوزاد، تبعیت محض از سرگروه و… همه و همه، حکایت از سطح بالاتر آگاهی های آن ها دارد.

با این وصف، اگر انسان با آن دو گروه، سنجیده شود، روشن خواهد شد

1- صدر الدین شیرازی، الحکمه المتعالیه، ج 7، ص 247.
2- سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، صص 434 _  435 و میرداماد، القبسات، ص 372.
3- صدر الدین شیرازی، الحکمه المتعالیه، ح 7، ص 247.