دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 54

بدون برخورد با موانع، راه سعادت و تکامل نهایی خود را پیش گیرند. به عبارت دیگر، وجود استثنا، موجب بر هم خوردن کلیت این شرط می شود و می توان گفت در مورد وجود امام، این تزاحم و تنازعات (حداقل در اصل بودن، نه نمود) منتفی است؛ و وجود انسان های عادی موجود در مراتب پایینی، کشف از وجود مبارک او می کند.

استاد آشتیانی، بعد از تجزیه و تحلیل این شرط، صریحاً می فرمایند: «لزوم اعتبار این شرط به مذاق حکما و فلاسفه است؛ ولی برخی از اهل مکاشفه و شهود، این شرط را اعتبار نمی نمایند».(1)

آن چه بنیان علت شرط مذکور را سست می کند، این نکته است که تنازعات و تزاحماتِ پدید آمده در جهان طبیعت، بی ضابطه نیست؛ بلکه از آن جایی که کشمکش ها و برخوردهای انواع طبیعی، مقدمه رسیدن به کمال و در جهت تعالی آن ها است،(2) تحت یک ضابطه حکیمانه هستند؛ لذا این تصادمات، هیچ گاه، به نابودی انواع نمی انجامد.

نتیجه گفتار در آینه روایات

دستاورد تحلیل و تطبیق قاعده امکان اشرف بر موضوع امامت، این شد که در سرای آفرینش، همواره وجود اشرف، انسان کامل و ولیّ خدا - یعنی همان امام زمان - جاری است؛ پرتو افشانی می کند و وجود و آرامش این قافله، مرهون وجود آن قافله سالار است.

روایات شریف نیز چنین مقام و منزلتی را برای امام معصوم ثابت می دارد. محقّق لاهیجی، در توضیح یک فقره از همین گونه روایات،