دلایل عقلی و نقلی امامت و مهدویت صفحه 60

تفصیل برهان واسطه فیض

از نگاه حکیمان مسلمان، خداوند، تنها وجود هستی بخش است و از آن جا که هستی، از او فرا نمی گذرد، باقی اشیاء، هیچ اند. پس برای خداوند، هدف و غرضی جز ذات خودش نیست و از آن رو که ذات هستی، پیوسته بوده و هست، فاعلیت او نیز جاودانه و همیشگی است. این ویژگی را «فیض» خداوند می نامند.

از آن جا که خداوند، مراتب عالی توحید ذاتی و صفاتی را داراست و بسیط و بی تکثر است، نخستین صادرش، بیش از یکی نمی تواند باشد و آن، نخستین خلیفه و واسطه تداوم فیض او بر دیگران است و چون فیض، همیشگی است، واسطه نیز چنین می باشد.

بنابر متون دینی و نوشته های دانشمندان حوزه دین، نخستین صادر که صلاحیت واسطه شدن میان خالق و خلق را دارد، حقیقت محمدیه صلی الله علیه و آله و سلم و نور اهل بیت علیهم السلام است.

مستند و برهانی ساختن پیش فرض های این موضوع، نیازمند بررسی دقیق آموزه فیض در لغت، اصطلاح و نیز در آینه آیات و روایات است. علاوه بر این، فهم دقیق مفهوم واسطه در فیض و تطبیق آن بر وجود حضرت حجت علیه السلام نیز با بررسی تاریخچه و سیر بحث و معانی صحیح واسطه، امکان پذیر است. تفکیک درست حوزه براهین «انسان کامل»، «غایت مندی» و «واسطه فیض» -که هر سه برای اثبات وجود و استمرار امام علیه السلام اقامه شده- و نیز پاسخ به اشکالاتی که متوجه این براهین است، استحکام و کارآمدی چنین براهینی را بالا می برد. چنان که جست وجوی نظایر این براهین در کلام و فلسفه غرب نیز به همگانی شدن آن کمک می کند.