حقیقت غیبت از منظر روایات صفحه 34

بررسی سند روایات

با توجه به تکثر روایات در این باب _ که از حد استفاضه هم می گذرد _ نیازی به بررسی سند یک به یک آنها نیست؛(1)چنانکه مرحوم آیت الله خویی (رحمه الله) در بحث رجالی درباره عمرو بن الحمق می فرمایند: «اگرچه روایات آمده، ضعیف هستند، ولی از حد استفاضه بالاتر است و بر مبنای همان، روایات و وثاقت ایشان، ثابت است».(2) علاوه بر این که تمامی این روایات، اولاً از منابع اولیه مهدویت می باشند، ثانیاً مؤلفانی چون مرحوم کلینی و شیخ صدوق و شیخ طوسی آنها را گردآورده اند و ثالثاً وجود پنج روایت در کتاب شریف کافی و توثیق برخی از این روایات توسط علامه مجلسی (رحمه الله) در مرآه العقول که به سختی روایتی را قبول می کنند _، خود گواه قطعی بر صحت استناد به این مجموعه روایات می باشد.

بررسی دلالت روایات

با نگاه به متن روایات مذکور، به این الفاظ کلیدی برمی خوریم:

«لایری جسمه»(3) (جسمش دیده نمی شود)

«یغیب عنهم شخصه»(4) (شخص او از آن ها غایب می شود)

«لا ترونَ شخصه»(5) (بدن و جسم حضرت را نمی بینند)

«غاب عن الناس شخصهم»(6)، (شخص آن ها از نظر مردم غایب می شود)

1- ر.ک: معجم رجال الحدیث، ج11، ص250، ذیل ترجمه عبدالله بن العباس.
2- معجم رجال الحدیث، ج13، ص87، ش8886.
3- کمال الدین و تمام النعمه، ص370، کافی، ج1، ص394.
4- کمال الدین و تمام النعمه، ص410 و 411.
5- الغیبه، شیخ طوسی،ص202 و کافی، ج1، ص398.
6- کافی، ج1، ص 400.