- مقدمه 1
- 1. بیان مسئله 2
- اشاره 2
- کلیات 2
- 2. سؤالات 5
- سؤال اصلی 5
- اشاره 5
- 3. فرضیه ها 6
- فرضیه اصلی 6
- سؤالات فرعی 6
- سؤالات فرعی تر 6
- 4. اهداف 7
- فرضیه مخالف 7
- اشاره 7
- فرضیه های فرعی 7
- اهداف نظری 8
- هدف اصلی 8
- اهداف عملی 8
- 5. روش پژوهش 9
- 6. مفاهیم کلیدی 10
- 8. پیشینۀ پژوهش 14
- 7. محدودیت های پژوهش 14
- 9. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش 22
- بخش یکم: دیدگاه قرآن درباره پایان تار یخ 26
- اشاره 26
- فصل یکم: آیات پایان تاریخ 27
- اشاره 27
- 1. آیه 105 سوره انبیاء 28
- اشاره 28
- واژگان آیه 28
- انحصار تحقق وعده در عصر ظهور (پایان تاریخ) 35
- دیدگاه مفسران شیعه 35
- تفسیر آیه 35
- دیدگاه مفسران اهل سنت 40
- اشاره 40
- تحقق وعده در عصر نزول و امتداد آن 41
- تحقق وعده در عصر ظهور (پایان تاریخ) 42
- پاسخ به چند پرسش 46
- یادکرد از تورات و زبور 46
- انحطاط مسلمین و پیشرفت غرب 47
- نتیجه گیری 48
- 2. آیه 55 سوره نور 50
- یادآوری 50
- اشاره 50
- واژگان آیه 51
- اشاره 57
- انحصار تحقق وعده به عصر ظهور 57
- دیدگاه مفسران شیعه 57
- تفسیر آیه 57
- تحقق وعده با مصادیق متعدد 61
- دیدگاه مفسران اهل سنت 63
- نتیجه گیری 66
- 3. آیه 5 سوره قصص 68
- اشاره 68
- واژگان آیه 68
- تفسیر آیه 73
- دیدگاه مفسران شیعه 74
- دیدگاه مفسران اهل سنت 80
- نتیجه گیری 81
- 4. آیه32 - 33 سوره توبه 83
- اشاره 83
- واژگان آیه 84
- تفسیر آیه 86
- اشاره 86
- اظهار دین حق 88
- اظهار به معنای اطلاع 89
- اظهار به معنای سیطره 90
- سیطرۀ تکوینی یا تشریعی 97
- فرجام ادیان 100
- جمع بندی مطالب 105
- نتیجه گیری 106
- اشاره 111
- فصل دوم: جامعه موعود صالحان 111
- 1. حاکمیت دینی 115
- ویژگی های جامعه موعود صالحان به اجمال در این گزینه ها 115
- اشاره 115
- 2. توحید و یکتا پرستی در جامعه 118
- 3. جامعه ای ویژه، امن و عاری از کفر و نفاق 121
- 4. برآوردن همه نیازهای انسان 123
- 5. شایستگی زمامداران 125
- 1. دوره تاریخی جامعه موعود صالحان 127
- فصل سوم: جامعه صالحان در گستره تاریخ 127
- اشاره 127
- اشاره 136
- 2. عصر ظهور وعده الهی از دیدگاه مفسران اهل سنت 136
- تمسک به روایات و نقد و بررسی آن 137
- از حکومت نبوی تا حکومت علوی 137
- 3. روایات خلافت 143
- اشاره 143
- نقد روایت 144
- کوشش اهل سنت در رفع تعارض روایات خلافت 145
- دیدگاه ابن کثیر 148
- اشاره 148
- نقد دیدگاه ابن کثیر 152
- اشاره 154
- 4. حدیث عدی بن حاتم 154
- برداشت نادرست از آیه قرآن 156
- 5. نقد کلی دیدگاه های اهل سنت 157
- 6. پیشینه حکومت صالحان 171
- اشاره 171
- حکومت بنی اسرائیل 174
- حکومت داود علیه السلام 179
- حکومت سلیمان علیه السلام 189
- ویژگی های حکومت سلیمان 194
- حکومت های فراگیر در روایات اهل بیت علیهم السلام 196
- فصل چهارم: گستره جغرافیایی حکومت صالحان 197
- اشاره 197
- نتیجه گیری 199
- بخش دوم: نقد نظریه های معاصر غربی از نگا ه قر آن 201
- اشاره 201
- مقدمه 202
- فصل یکم: نقد نظریه های معاصر غربی با نگاه به آیات قرآن 202
- 1. فرضیه پایان تاریخ 203
- اشاره 203
- پایان تاریخ و آخرین انسان 207
- نقد نظری 218
- نقد فرضیه پایان تاریخ 218
- نقد ادله فوکویاما 219
- نقد تجربی 228
- اشاره 231
- 2. نظریه برخورد تمدن ها 231
- نقد نظریه برخورد تمدن ها 234
- ابهام در مفهوم تمدن 235
- مبنای غیرعلمی 237
- توهم یکپارچه انگاری غرب 238
- گفت وگوی تمدن ها یا برخورد تمدن ها 239
- 3. موج سوم 246
- اشاره 246
- نتایج دیدگاه تافلر«موج سوم» 249
- رابطۀ دانش و قدرت 250
- نقد نظریه تافلر«موج سوم» 250
- اشاره 250
- سوگیری سیاسی 254
- اشاره 259
- 4. دهکده جهانی 259
- عصر ارتباط شفاهی و زندگی دودمانی و قبیله ای (شفاهی) 260
- عصر ارتباطات کتبی و چاپی و جامعه گرا 261
- عصر ارتباط الکترونیک و «دهکدۀ جهانی» 262
- اشاره 262
- نقد فرضیه «دهکده جهانی» 264
- توهم سیطره غرب بر دهکده جهانی 265
- نقد کلی نظریه های معاصر 269
- جهانی شدن یا جهانی سازی 270
- جهانی بودن و جهانی شدن اسلام 271
- وجوه تفاوت و تمایز جهانی بودن اسلام و جهانی شدن کنونی 273
- بی ثباتی در نظریه های معاصر 275
- پیش بینی آینده 278
- نتیجه گیری 280
- مقدمه 283
- فصل دوم: حکومت در پایان تاریخ 283
- 1. مبانی حکومت 284
- 2. اهداف حکومت 286
- 3. شکل حکومت 288
- 4. زمامداران حکومت 291
- 5. برنامه های حکومت 293
- فصل سوم: نشانه ها و رخدادهای پایان تاریخ 296
- مقدمه 296
- 1. بحران معنویت 297
- 2. وقوع اختلاف ها و در گیری های بسیار 297
- 4. خروج سفیانی 298
- 3. ظهور منجی بزرگ بشر 298
- 6. نزول عیسی علیه السلام 299
- 5. ندای آسمانی 299
- 8. صلح و آرامش پایدار در سرتاسر جهان 300
- 7. رجعت 300
- خلاصه تحقیق و استنتاج کلی 302
- فرجام فناوری های روز 307
- شایعه پایان جهان 307
- اشاره 308
- اشاره 308
- چند پیشنهاد 308
- پیشنهادهای نظری 308
- ب) رخدادهای پایان تاریخ و تحلیل آن ها 309
- الف) پایان تاریخ از نگاه روایات معصومین علیهم السلام 309
- پیشنهادهای کاربردی 310
- ب) فیلم نامه نویسی بر اساس دیدگاه های قرآن 310
- الف) آشنایی مربیان تربیتی با دیدگاه های قرآن 310
- اشاره 310
- ج) داستان نویسی با بهرهگیری از دیدگاه های قرآن 311
- کاستی های پژوهش 312
- د) ترجمه تحقیقاتی از این دست به زبانهای زنده دنیا 312
- فهرست منابع 314
- کتاب ها 314
- مقالات 325
- سایت ها 326
مقدمه
پایان تاریخ و فرجام سرنوشت بشر از موضوعاتی بوده که همواره ذهن بشر به ویژه اندیشمندان و دانشمندان را به خود مشغول کرده است. ادیان آسمانی به ویژه دین مقدس اسلام پاسخی کامل و جامع به این پرسش ناگزیر بشر داده اند. قرآن کریم به عنوان کامل ترین و جامع ترین برنامه پاسخ گویی به نیازهای بشر در شماری از آیات به این موضوع اساسی اشاره نموده و آینده ای سراسر نور و امید را بشارت داده است.
در این پژوهش پس از بیان کلیات، در بخش اول، پایان تاریخ ازنگاه قرآن با استناد به آرای مفسران عامه و امامیه بررسی شده است. در این بخش افزون بر بیان دیدگاه امامیه به نقد دیدگاه مفسران عامه پرداخته شده است.
در بخش دوم رساله رویکردی تطبیقی به موضوع «پایان تاریخ» از نگاه قرآن و نظریه های معاصر داشته ایم. در این بخش چهار نظریه مطرح در جهان غرب بررسی و به بوته نقد سپرده شده است.
در پایان خلاصه ای از تحقیق و نتیجۀ آن آورده شده و پیشنهاداتی برای پژوهش های بعدی ارائه شده است. بشارت قرآن به جامعه ویژه صالحان در پایان تاریخ و بطلان سیطرۀ لیبرال دموکراسی و شایعۀ پایان جهان از نتایج تحقیق است.