کتابخانه بالقرآن

مهدویت از نگاه مفسران اهل سنّت صفحه 80

صفحه 80

مراد سرزمین مکّه، حجاز و یا بخشی است که به تصرف لشکر اسلام درآمده است.

مخاطب آیه و تحقّق وعده

مخاطب آیه کیست و آیا این وعده محقّق شده، یا در آینده محقّق خواهد شد؟

اکثر مفسّران اهل سنّت بر این باورند که خطاب آیه مربوط به حاضران در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم است و خطاب به عموم جامعه اسلامی نیست و این وعده در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و بعد از آن در زمان خلفاء محقّق شده است. (1)

1- تفسیر ابن کثیر، ج 6، ص71. «و قد فعله تبارک و تعالی و له الحمد و المنه، فإنه - صلّی اللّه علیه و سلّم- لم یمت حتی فتح اللّه علیه مکه و خیبر و البحرین و سائر جزیره العرب و أرض الیمن بکمالها ... ثم لما مات رسول اللّه - صلّی اللّه علیه و سلّم -و اختار اللّه له ما عنده من الکرامه، قام بالأمر بعده خلیفته أبو بکر الصدیق، فلمّ شعث ما و هی بعد موته - صلّی اللّه علیه و سلّم - ... و منّ علی أهل الإسلام بأن ألهم الصدیق أن یستخلف عمر الفاروق، فقام بالأمر بعده قیاما تاما، لم یدر الفلک بعد الأنبیاء علی مثله فی قوه سیرته و کمال عدله...». الجامع لأحکام القرآن، قرطبی، ج 13، ص297. «نزلت فی أبی بکر و عمر- رضی اللّه عنهما-، قاله مالک و قیل: إن سبب هذه الآیه أن بعض أصحاب النبیّ - صلی اللّه علیه و سلّم- شکا جهد مکافحه العدو و ما کانوا فیه من الخوف علی أنفسهم و أنهم لا یضعون أسلحتهم، فنزلت الآیه ... قال النحاس: فکان فی هذه الآیه دلاله علی نبوه رسول اللّه - صلی اللّه علیه و سلّم-، لان اللّه عز وجل أنجز ذلک الوعد». روح المعانی، آلوسی، ج 9، ص396. «فلزم أن الخلفاء الثلاثه هم مصداق الآیه فتکون خلافتهم حقه و هو المطلوب». تفسیر مظهری، ج 6، ص552. «إذ لو لم یکن المراد خلافه الخلفاء الراشدین لزم الخلف فی وعد اللّه إذ لم یجتمع الموعود و الموعود لهم إلّا فی زمنهم و صحه مذهب اهل السنه و کونه دینا ارتضاه اللّه و بطلان مذهب الروافض حیث قالوا الأئمّه خائفون الی الیوم حتی لم یظهر المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و هو مختف لخوف الأعداء و قولهم انه سینجز اللّه وعده حین یظهر المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف باطل یأباه کلمه منکم فی الایه و ای ظهور للدّین إن ظهر بضع سنین بعد الف و مائه». (در اینجا ایشان شبهه مدّت حکومت را مطرح نموده که در بحث رابطه ظهور و قیامت به آن پرداخته خواهد شد. التفسیر الحدیث، عزه دروزه، ج8، ص441 - 442. «ثم رووا (شیعه) عن ائمتهم ان الآیه الاولی تضمنت البشاره بظهور المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و استخلافه فی الأرض ... و لیس فیها ای شیئ یبرر ذلک الصرف و التأویل».