- مقدّمه 1
- اشاره 5
- بخش اول: کلیات 5
- اشاره 6
- الف) زندگی نامه احمد الکاتب 6
- فصل اول. معرفی نویسنده و کتاب 6
- ب) کتاب الامام المهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف حقیقه تاریخیه أم فرضیه فلسفیه 7
- اشاره 12
- ب) نیاوردن اسناد و دلیل های معارض و مخالف 12
- الف) تکرار شبهه های کهنه و نخ نما شده بدون اشاره به پاسخ های دانشمندان شیعه 12
- فصل دوم: کژی های نویسنده 12
- ج) ادعاهای بی دلیل 13
- ه) نتیجه گیری های غلط بر اثر ایجاد ملازمه های نادرست و مغالطه در مباحث 14
- د) خلط مباحث برای اثبات نظر خود 14
- و) تحریف روایات و نسبت ناروا به امامان علیهم السلام 15
- ز) تحریف سخنان دانشمندان شیعه و دادن نسبت ناروا به آنان 15
- اشاره 20
- بخش دوم: آیات و احادیث مهدویت 20
- اشاره 21
- متن کتاب 21
- شبهۀ یکم. دلالت نداشتن آیات قرآن و احادیث مهدی و قائم بر شخص خاص 21
- فصل اول. دلالت آیات و روایات مهدوی 21
- پاسخ ادعای اول 22
- خلاصۀ شبهه 22
- پاسخ ادعای دوم 35
- متن کتاب 48
- شبهۀ دوم. دلالت نداشتن احادیث غیبت و غایب بر شخص خاص 48
- خلاصۀ شبهه 49
- پاسخ 49
- خلاصه فصل اول 59
- متن کتاب 61
- فصل دوم. چگونگی استدلال دانشمندان شیعه به احادیث مهدوی 61
- اشاره 61
- شبهۀ سوم. دلالت نداشتن روایات مهدویت و غیبت بر امری قبل از وقوع آن 61
- خلاصه شبهه 62
- پاسخ 63
- متن کتاب 76
- شبهۀ چهارم: دلالت نداشتن روایت مرگ و قتل بر وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 76
- خلاصه شبهه 77
- پاسخ 77
- شبهۀ پنجم: هم زمان نبودن اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف و اثبات مهدویت ایشان نزد متکلمان 81
- متن کتاب 81
- پاسخ 82
- خلاصه شبهه 82
- متن کتاب 87
- شبهۀ ششم: صحیح نبودن استدلال به روایات غیبت برای اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 87
- خلاصه شبهه 89
- پاسخ 89
- شبهۀ هفتم: صحیح نبودن استدلال به روایات دو غیبت برای اثبات وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 94
- متن کتاب 94
- پاسخ 95
- خلاصه شبهه 95
- شبهۀ هشتم: مقدم بودن بحث از وجود و امامت امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف بر بحث از غیبت ایشان 105
- متن کتاب 105
- پاسخ 106
- خلاصه شبهه 106
- خلاصه فصل دوم 107
- نتیجه بخش دوم 108
- بخش سوم: اندیشۀ محدودیت تعداد امامان علیهم السلام 110
- اشاره 110
- اشاره 111
- فصل اول. متکلّمان قرن سوم و اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام 111
- شبهۀ نهم: استدلال نکردن متکلّمان شیعه به احادیث دوازده امام علیهم السلام 111
- متن کتاب 111
- پاسخ 112
- خلاصۀ شبهه 112
- کتاب های قرن سوم 117
- خلاصۀ شبهه 126
- متن کتاب 126
- شبهۀ دهم: قرار داشتن نظریه امامت در برابر نظریۀ شورا 126
- پاسخ 127
- خلاصۀ شبهه 129
- فصل دوم. شیعیان قرن سوم و اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام 129
- اشاره 129
- متن کتاب 129
- شبهۀ یازدهم: معتقد نبودن نخستین شیعیان به خاتم بودن فرزند امام حسن عسکری علیه السلام 129
- پاسخ 130
- بخش چهارم: آگاهی از نام امامان علیهم السلام 134
- اشاره 134
- متن کتاب 135
- اشاره 135
- شبهۀ دوازدهم: آگاه نبودن امامان علیهم السلام و شیعیان از فهرست نام امامان علیهم السلام 135
- فصل اول. آگاهی ائمه علیهم السلام از فهرست نام امامان 135
- اشاره 136
- پاسخ 136
- خلاصۀ شبهه 136
- 1. احادیث اشاره کننده به نام امامان 137
- 2. احادیث دلالت کننده بر علم امامان پیشین علیهم السلام به امامان پسین علیهم السلام 138
- شبهۀ سیزدهم. روایات آگاه نبودن امامان از فهرست نام ها 145
- متن کتاب 145
- پاسخ 146
- خلاصۀ شبهه 146
- شبهۀ چهاردهم: پرسش های مطرح در دوران امامان علیهم السلام 151
- متن کتاب 151
- پاسخ 152
- خلاصۀ شبهه 152
- شبهۀ پانزدهم. راهکار نشان دادن امامان علیهم السلام و اشاره نکردن به فهرست نام امامان علیهم السلام 154
- فصل دوم. اشاره ائمه علیهم السلام به فهرست نام امامان علیهم السلام 154
- متن کتاب 154
- اشاره 154
- پاسخ 155
- خلاصۀ شبهه 155
- اشاره 158
- متن کتاب 158
- شبهۀ شانزدهم. پرسش مردم از وظیفۀ خود هنگام رحلت هر امام علیه السلام 158
- فصل سوم. آگاهی شیعیان از فهرست نام امامان علیهم السلام 158
- خلاصۀ شبهه 159
- پاسخ 159
- متن کتاب 160
- شبهۀ هفدهم: ناآگاهی جناب زراره از امام بعدی 160
- خلاصۀ شبهه 160
- پاسخ 161
- بخش پنجم: بدا در امامت 164
- اشاره 164
- متن کتاب 165
- خلاصۀ شبهه 165
- شبهۀ هجدهم: بدا در امامت سید محمد 165
- فصل اول. امامت سید محمد 165
- پاسخ 166
- شبهۀ نوزدهم. بدا در امامت اسماعیل 176
- فصل دوم. امامت اسماعیل 176
- اشاره 176
- خلاصه شبهه 176
- متن کتاب 176
- پاسخ 176
- بخش ششم: اندیشمندان شیعه و فهرست نام امامان علیهم السلام 182
- اشاره 182
- خلاصۀ شبهه 183
- پاسخ 183
- اشاره 183
- فصل اول. اشاره اندیشمندان قرن سوم به فهرست نام امامان علیهم السلام 183
- متن کتاب 183
- شبهۀ بیستم. اشاره نکردن محدّثان و مورّخان قرن سوم به فهرست نام امامان علیهم السلام 183
- شبهۀ بیست و یکم. استقرار اعتقاد به دوازده امام در نیمۀ قرن چهارم و شک شیخ صدوق 204
- خلاصۀ شبهه 204
- اشاره 204
- متن کتاب 204
- فصل دوم. شیخ صدوق و تعداد امامان علیهم السلام 204
- پاسخ 205
- پاسخ 215
- اشاره 215
- فصل سوم. اندیشمندان و روایات امامان پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 215
- شبهۀ بیست و دوم. روایت کفعمی در مورد امامان پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 215
- خلاصۀ شبهه 215
- متن کتاب 215
- متن کتاب 221
- خلاصۀ شبهه 221
- شبهۀ بیست و سوم. روایت شیخ صدوق در مورد احتمال ادامه امامت پس از امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 221
- پاسخ 222
- متن کتاب 223
- شبهۀ بیست و چهارم. روایت شیخ طوسی در مورد وجود مهدی ها بعد از دوازده امام عجل الله تعالی فرجه الشریف 223
- پاسخ 224
- خلاصۀ شبهه 224
- شبهۀ بیست و پنجم. اختلاف در تعداد امامان علیهم السلام 229
- خلاصۀ شبهه 229
- متن کتاب 229
- فصل چهارم. ثقه الاسلام کلینی و روایات سیزده امام 229
- اشاره 229
- پاسخ 230
- شبهۀ بیست و ششم. کتاب هبه الله الکاتب 249
- متن کتاب 249
- خلاصۀ شبهه 250
- پاسخ 250
- بخش هفتم: کتاب سلیم و محدودیت شمار امامان علیهم السلام 257
- اشاره 257
- اشاره 258
- فصل اول. کتاب سلیم و خاستگاه اندیشه دوازده امام علیهم السلام 258
- متن کتاب 258
- شبهۀ بیست و هفتم. کتاب سلیم بن قیس؛ خاستگاه اعتقاد به انحصار شمار امامان علیهم السلام 258
- پاسخ 259
- خلاصۀ شبهه 259
- شبهۀ بیست و هشتم. اعتماد بزرگان شیعه در اعتقاد به دوازده امام علیهم السلام به کتاب سلیم بن قیس 287
- خلاصۀ شبهه 287
- پاسخ 287
- فصل دوم. اعتماد اندیشوران به کتاب سلیم 287
- اشاره 287
- متن کتاب 287
- پاسخ 290
- متن کتاب 290
- اشاره 290
- فصل سوم. شیعیان و کتاب سلیم 290
- خلاصۀ شبهه 290
- شبهۀ بیست و نهم. مشکوک بودن کتاب سلیم بن قیس نزد شیعیان 290
- شبهۀ سیم. ابن غضائری و کتاب سلیم بن قیس 296
- خلاصه شبهه 296
- پاسخ 296
- متن کتاب 296
- متن کتاب 304
- فصل چهارم. شیخ مفید و کتاب سلیم 304
- اشاره 304
- شبهۀ سی و یکم. شیخ مفید و تضعیف کتاب سلیم 304
- پاسخ 305
- خلاصۀ شبهه 305
- شبهۀ سی و دوم. خرده گیری های زیدیه بر احادیث دوازده امام علیهم السلام 311
- بخش هشتم: شبهه های زیدیه 311
- اشاره 311
- متن کتاب 311
- خلاصۀ شبهه 312
- پاسخ 313
- شبهۀ سی و سوم. تواتر و قدمت احادیث دوازده امام علیهم السلام 325
- متن کتاب 325
- خلاصۀ شبهه 325
- پاسخ 326
- بخش نهم: دلالت احادیث دوازده امام علیهم السلام بر وجود امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 335
- شبهۀ سی و چهارم. دلالت نداشتن احادیث دوازده امام علیهم السلام بر وجود فرزند امام حسن عسکری علیه السلام 335
- اشاره 335
- متن کتاب 335
- خلاصۀ شبهه 336
- پاسخ 336
- بخش دهم: امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف امام دوازدهم 360
- بخش یازدهم: نقش امام و وجود همیشگی حجت بر روی زمین 365
- اشاره 365
- فصل اول. فایده و نقش امام غایب 366
- اشاره 366
- شبهۀ سی و پنجم. بی ثمر بودن وجود امام غایب 366
- متن کتاب 366
- یادآوری 367
- خلاصه شبهه 367
- پاسخ فرض اول 369
- پاسخ فرض دوم 381
- شبهۀ سی و ششم. تعارض روایات امام رضا علیه السلام با وجود امام غایب عجل الله تعالی فرجه الشریف 393
- خلاصه شبهه 393
- فصل دوم. روایات امام زنده ظاهر 393
- متن کتاب 393
- پاسخ 394
- فصل سوم. دلالت احادیث لزوم وجود امام بر امام دوازدهم عجل الله تعالی فرجه الشریف 414
- شبهۀ سی و هفتم. حدس و گمان بودن استدلال به احادیث لزوم وجود امام 414
- متن کتاب 414
- خلاصه شبهه 415
- پاسخ 415
- اشاره 419
- متن کتاب 419
- بخش دوازدهم: تصریح امام حسن عسکری علیه السلام به امامت فرزند خویش 419
- اشاره 419
- شبهۀ سی و هشتم. اشاره نکردن امام حسن عسکری علیه السلام به فرزند خویش 419
- پاسخ 420
- خلاصه شبهه 420
- فهرست منابع 432
خلاصه شبهه
نویسنده ادعا می کند در روایت مورد استناد نعمانی سخن از مرگ و رفتن امام است. مرگ یا رفتن نیز متفرع بر وجود است. پس این نوع از روایات نمی تواند وجود امام را ثابت کند ابتدا باید وجود امام ثابت شود سپس رفتن و مرگ و کشته شدن به ایشان استناد داده شود.
پاسخ
مرحوم نعمانی روایت ذیل را در کتاب خویش نقل کرده است.
وَ أَخْبَرَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ حَازِمٍ مِنْ کِتَابِهِ قَالَ حَدَّثَنَا عُبَیْسُ بْنُ هِشَامٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبَلَهَ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ الْمُسْتَنِیرِ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ الْجُعْفِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ علیه السلام قَالَ: إِنَّ لِصَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ غَیْبَتَیْنِ إِحْدَاهُمَا تَطُولُ حَتَّی یَقُولَ بَعْضُهُمْ مَاتَ وَ بَعْضُهُمْ یَقُولُ قُتِلَ وَ بَعْضُهُمْ یَقُولُ ذَهَبَ فَلَا یَبْقَی عَلَی أَمْرِهِ مِنْ أَصْحَابِهِ إِلَّا نَفَرٌ یَسِیرٌ لَا یَطَّلِعُ عَلَی مَوْضِعِهِ أَحَدٌ مِنْ وَلِیٍّ وَ لَا غَیْرِهِ إِلَّا الْمَوْلَی الَّذِی یَلِی أَمْرَهُ. (1)
ایشان بعد از نقل این حدیث می نویسد: «اگر در مورد غیبت حدیثی جز همین یک حدیث روایت نمی شد، برای کسی که در آن می اندیشید کافی بود.» (2)
اشکال نویسنده به استدلال مرحوم نعمانی ناشی از آن است که معنای این حدیث را درست درک نکرده است. اگر معنای روایت معلوم شود، روشن می شود که استدلال نعمانی بسیار دقیق و منطبق بر واقعیت است و اشکالی بر ایشان وارد نیست. برای فهم
1- الغیبه للنعمانی، ص171، ح5: همانا صاحب این امر دارای دو غیبت است یکی از آن دو چندان به درازا می کشد که پاره ای از مردم می گویند: مرد و بعضی می گویند: کشته شد و عدّه ای از ایشان می گویند: رفت و از اصحابش جز افراد اندکی کسی بر امر او باقی نمی ماند. هیچ کس از دوست و غیر دوست از جایگاهش آگاهی نمی یابد، مگر همان خدمتگزاری که به کارهای او می رسد.
2- الغیبه للنعمانی، ص171، ح5: و لو لم یکن یروی فی الغیبه إلا هذا الحدیث لکان فیه کفایه لمن تأمله.