- مقدمه 1
- فصل اول: کلیات 6
- اشاره 6
- یک. تبیین مسئله 7
- کلیات تحقیق 7
- دو. ضرورت تحقیق 8
- سه. روش تحقیق 9
- چهار. هدف تحقیق 10
- پنج. بررسی منابع 11
- شش. پیشینه شناسی پژوهش 20
- مستشرقان و مدعیان دروغین مهدویت 24
- فرایندشناسی مطالعه تاریخی پیرامون مدعیان دروغین 29
- بایسته های پژوهش در عرصه مدعیان دروغین مهدویت 32
- فصل دوم: گونه شناسی مدعیان دروغین مهدویت 35
- اشاره 35
- ضرورت بازشناسی تنوعات مدعیان دروغین مهدویت 36
- یافته های تحقیق در گونه شناسی مدعیان دروغین مهدویت 37
- یک. تنوعات مدعیان دروغین مهدویت براساس نوع ادعای دروغین 37
- 1. ادعای مهدویت 37
- اشاره 37
- 2. ادعای وکالت و نیابت 39
- 3. مدل سازی براساس نشانه های ظهور 43
- 4. ادعای ارتباط و ملاقات 52
- 5. ادعای همسری و فرزندی 54
- دو. انواع مدعیان دروغین براساس ماهیت ادعای طرح شده 55
- 1. ادعای مهدویت شخصی 55
- اشاره 55
- 2. ادعای مهدویت نوعی 56
- سه. گونه گونی مدعیان دروغین براساس مذهب مدعی 64
- 1. تشکیل حکومت 73
- اشاره 73
- چهار. انواع مدعیان دروغین به لحاظ سرانجام ادعا 73
- 2. جنبش مسلحانه 78
- 3. تأسیس فرقه انحرافی 86
- 4. محدود و کم اثر 87
- پنج. تنوعات مدعیان دروغین به لحاظ دامنه جغرافیایی و جمعیتی ادعای آنان 88
- 1. محدود؛ بدون هیچ تحول و تحرک جمعی 88
- اشاره 88
- 2. منطقه ای و قومی 89
- 3. فرامنطقه ای و فراقومی 92
- شش. گونه گونی مدعیان دروغین به لحاظ شخص ادعا کننده 95
- اشاره 104
- 1. روزگار امامان معصوم علیهم السلام 104
- هفت. تنوعات مدعیان دروغین به لحاظ مقطع تاریخی طرح ادعا 104
- 2. روزگار غیبت صغری 112
- 3. روزگار غیبت کبری 129
- فصل سوم: سبک شناسی و شاخصه شناسی مواجهه ائمه علیهم السلام با مدعیان مهدویت 132
- اشاره 132
- ضرورت شناسی بحث 133
- چارچوب مفهومی 134
- اشاره 135
- بازنمایی سبک مواجهه ائمه علیهم السلام با مدعیان دروغین مهدویت 135
- 1. برجسته سازی نقاط مهم و کاربردی در آموزه مهدویت 137
- یک. مدیریت دفعی در مرحله پیشینی (مرحله قبل از بحران) 137
- اشاره 137
- 2. گفتمان سازی برای جلوگیری از انحراف 146
- 3. تبارشناسی دقیق مهدی موعود 160
- 4. زدودن دستاویز مدعیان (ازبین بردن بهانه ها) 164
- 5. ارائه معیارهای تشخیص 173
- 6. پیش بینی ادعای مدعیان (پرده برداری از توطئه مدعیان) 187
- دو. مدیریت رفعی در مرحله پسینی (مرحله بعد از بحران) 196
- 1. زدودن شک و تردید در امر امامت و وکالت 196
- اشاره 196
- 2. مناظره با مدعیان دروغین و نقد منصفانه آنان 203
- 3. تلاش برای هدایت مدعیان و اتمام حجت با مدعیان 212
- 4. سامان دهی رفتار اجتماعی شیعیان در قبال ادعاهای دروغین 214
- 5. اعلام انزجار از مدعیان دروغین مهدویت و برخورد قاطع با آنان 220
- شاخصه شناسی مواجهه ائمه علیهم السلام با مدعیان دروغین مهدویت 229
- اشاره 229
- یک. غلبه پیشگیری بر درمان (واقعیت نگری) 229
- دو. تقدم مواجهه با علت بر معلول (اولویت مواجهه با جهل بر جاهل) 230
- سه. رویکرد فرصت ساز به تهدید مدعیان دروغین (تبدیل تهدید مدعیان دروغین به فرصت تبیین و تفسیر اندیشه مهدویت) 232
- پنج. قاطعیت در تصمیم گیری و برخورد با شبهه گر 233
- چهار. تلاش برای هدایت شبهه زدگان (تمییز میان شبه گر و شبهه زده) 233
- نتیجه گیری 238
- کتابنامه 242
- اشاره 242
- چکیده عربی 259
- چکیده انگلیسی 260
درستی این سخن از ما خواست تا زنده ایم این سخن را به کسی نگوییم. (1)
دو. مدیریت رفعی در مرحله پسینی (مرحله بعد از بحران)
اشاره
در مرحله بعد از بحران و مواجهه مستقیم با مدعیان دروغین، تأکید ائمّه علیهم السلام بر اداره و کنترل مدعیان و هدایت شیعیان است. در این راستا ائمه علیهم السلام با تجزیه و تحلیل امکانات بالقوه و بالفعل، در جهت حداکثر بهره وری و حداقل آسیب به جامعه شیعی بودند. در این نوع مدیریت بر کارایی و بازدهی تأکید می شود؛ به عبارتی در مدیریت رفعی، دست یابی به هدف های از پیش تعیین شده با حداقل هزینه و زمان، و حداکثر بازدهی است. مهم ترین سازوکارهای ائمه علیهم السلام در این زمینه عبارتند از:
1. زدودن شک و تردید در امر امامت و وکالت
زدودن شک و تردید کسانی که ممکن بوده تحت تأثیر فضاسازی و تبلیغات مدعیان دروغین قرار گرفته باشند از جمله راهکارهای ائمه علیهم السلام در تقابل با مدعیان بوده است. از آن جا که دسته ای از راویان بزرگ شیعی به جریان واقفه پیوسته بودند برخی از شیعیان دچار شک و تردید شده بودند و امام رضا علیه السلام تلاش فزاینده ای برای زدودن شک و تردید شیعیان داشتند.
برای نمونه احمد بن محمد بن ابی نصر بَزَنطی (2) از جمله کسانی است که تحت
1- همان، ص 67.
2- ابوجعفر احمد بن محمد بن ابی نصر معروف به بَزَنطِی وی نزد امام رضا و امام جواد علیهما السلام بزرگ مرتبه بوده است. ر.ک: نجاشی، همان، ص 75، رقم 180؛ طوسی، الفهرست، ص61، رقم 63 و حلّی، خلاصه الأقوال، ص 61، رقم 66. وی کوفی بوده و نجاشی کتاب های الجامع و النوادر را از نگاشته های وی می داند. نجاشی سال وفات وی را 221ق می داند. ر.ک: نجاشی، همان. کشی تعبیر« أجمع أصحابنا علی تصحیح ما یصح عنه و أقروا له بالفقه» را برای وی به کار می برد. ر.ک: اختیار معرفه الرجال، ص 556، رقم 1050.