مواجهه ائمه علیهم السلام با مدعیان مهدویت : گونه شناسی، سبک شناسی و شاخصه شناسی صفحه 2

مهدویت از صدر اسلام آغاز می شود و هم اکنون نیز با این پدیده مواجه هستیم. از حیث جغرافیای ظهور مدعیان دروغین باید گفت که مدعیان دروغین مهدویت تقریباً در تمامی جغرافیای اسلامی یافت می شوند. برای نمونه در اندلس احمد بن معاویه (280ق)، (1) در سودان مهدی سودانی (1880م)، (2) در هند سیدمحمدجونپوری (910ق)، در یمن ناصربن محمد عیانی (1062م)، در بلخ میرزا ملاجان بلخی (890ق)، در بخارا شیخ عبدالقدیر بخارایی (900ق)، (3) در ایران علی محمد شیرازی (1266ق)، در عربستان محمد بن عبدالله قحطانی (1400ق) ادعای مهدویت داشتند.

شاید اذعان به این حقیقت چندان مشکل نباشد که وجود مدعیان دروغین مهدویت در گستره تاریخ اسلام و جغرافیای اسلامی خود نشان گر اصالت و رسوخ اندیشه مهدویت در ذهن مسلمانان است. (4)

1- محمد عبدالله عنان، تاریخ دولت اسلامی در اندلس، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ج1، ص372.
2- دارمستتر، مهدی از صدر اسلام تا قرن سیزدهم، تر جمه محسن جهانسوز،ص68.
3- .رسول جعفریان، مهدیان دروغین، ص212.
4- فرصت را در یادآوری این نکته مغتنم می شمرم که در گستره تاریخ عده ای نیز منکر این آموزه بوده اند. در میان قدمای اهل سنّت «ابن خلدون» و در میان متأخرین «محمد رشید رضا» در تفسیر المنار و «احمد امین مصری» در ضحی الاسلام با استناد به چند ادعای کلی که آنها را مستدل نساخته و تنها در حد ادعا باقی گذارده اند، در آموزه مهدویت تشکیک کرده اند. (بیشتر مطالبی که رشید رضا پیرامون امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دارد، در تفسیر المنار جلدهای 6، 9 و 10 و در ذیل آیات 157 سوره نساء، 187 اعراف و 33 توبه است. احمد امین نیز در ضحی الاسلام فصلی را اختصاص داده با عنوان عقیده المهدی عندهم - شیعه- که با تحلیلی بی پایه به نقد مهدویت می پردازد. وی کتاب مستقل دیگری در این زمینه دارد با عنوان المهدی و المهدویه). «تعارض روایات مهدویت»، «عدم ذکر روایات مهدوی درکتاب بخاری و مسلم»، «تبعات منفی مهدی باوری در تاریخ اسلام»، «بنیان شیعی تفکر مهدویت» و «خرافی بودن مهدویت»، از مهم ترین نکاتی است که رشیدرضا و احمد امین در رد آموزه مهدویت به آن استدلال می کنند. در این زمینه ر.ک: رشیدرضا، المنار، ج9، ص 499 و ج10، ص 392؛ و احمد امین، ضحی الاسلام، ج3، ص 241. نکته حائز اهمیت در پاسخ این عده اعتراف انبوهی از دانشمندان حدیث پژوه اهل سنت است که به حجیت، بلکه تواتر احادیث مهدویت اعتراف دارند. البته اینان از معروف ترین منکران مهدویت می باشند. در این راستا «محمد محی الدین عبدالحمید» احادیث مهدویت را از اسرائیلیات می پندارد. سعد محمدحسن در کتاب المهدیه فی الاسلام آن ها را ساخته شیعیان می داند. عدّاب محمود الحمش در کتاب المهدی المنتظر فی روایات اهل السنه و الشیعه دراسه حدیثیه نقدیه و محمد فرید وجدی در دایرهالمعارف القرن العشرین تمامی روایات مهدوی را ضعیف السند و مجعول می دانند. برای مطالعه بیشتر ر.ک: اکبرنژاد، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت، ص 307. به هر جهت خدشه در روایات مهدوی در ترازوی تحقیق امروزین مقبول نمی افتد و چنان وزنی نمی آرد.