مواجهه ائمه علیهم السلام با مدعیان مهدویت : گونه شناسی، سبک شناسی و شاخصه شناسی صفحه 20

بازهم ناگزیریم به منابع رجالی مراجعه کنیم. در میان منابع کهن رجالی، در موضوع مورد بحث ما رجال کشی از اهمیت فزاینده ای برخوردار است. (1) زیرا یکی از محورهای مهم در این کتاب فرقه های شیعی هستند که در حدیث نقش داشته اند که برخی از آ ن ها نظیر سبائیه، کیسانیه و واقفیه حول محور ادعاهای دروغین مهدویت شکل گرفتند. از سویی دیگر جمع بندی های کشی پیرامون عقاید رجال فرق نیز اهمیت دوچندانی دارد. اما آن چه کتاب کشی را از دیگر کتاب های رجالی متمایز می کند ثبت و ارائه رفتارهای هر یک از ائمه علیهم السلام با فرقه های شیعه و افراد وابسته به آن هاست. (2) بیان موضع گیری های ائمه علیهم السلام در تقابل با مدعیان به کار پژوهش هایی که سبک مواجهه ائمه علیهم السلام با آنان را مورد کاوش قرار می دهند می آید. کتاب کشی در ثبت موضع گیری های ائمه علیهم السلام در تقابل با واقفیه یک کتاب ممتاز به شمار می رود. (3)

شش. پیشینه شناسی پژوهش

پژوهش های موجود پیرامون مدعیان دروغین به سه گونه متفاوت تقسیم می گردند. برخی از این پژوهش ها، تک نگاری هایی پیرامون برخی از مدعیان است.

1- برای اطلاع تفصیلی پیرامون کشی و شیوه نگارش وی ر.ک: کنعانی، «ویژگی های رجالی کتاب اختیار معرفه الرجال»، فصلنامه مشکوه، شماره 107، تابستان 89، صص141- 153؛ بهارزاده، «جستاری در اختیار معرفه الرجال»، فصلنامه تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره 2، پاییز و زمستان 83، صص79- 96.
2- براساس کتاب کشی موضع گیری های ائمه علیهم السلام برای مقابله با انحراف فرق، حول چنین محورهایی است: معرفی و نام بردن جاعلان، ر.ک: اختیار معرفه الرجال، ص591، رقم 543. نسبت کذب و فسق و کفر دادن به عناصر جاعل و کذاب، ر.ک: همان، رقم 544. لعن جاعلان و منحرفان و سلب وکالت از آن ها ر.ک: همان، ص575، رقم 509.
3- برای اطلاع از چنین واکنش هایی در قبال واقفه ر.ک: همان، ص 755- 770، رقم 860 – 888.