تمثیلات قرآن‌ صفحه 32

«انّ هذه القلوب تملّ کما تملّ الأبدان فاهدوا الیها طرائف الحکم.» «1»

«این دلها مانند بدنها، کسل و خسته می‌شوند، پس (در این حالت) نکات نغز و ظریف را به آنها هدیه کنید.»

و علی علیه السّلام نیز می‌فرمایند:

«کلّ شی‌ء یملّ الّا طرائف الحکم.» «2»

«هر چیزی (و هر سختی) خسته کننده و ملالت‌آور می‌شود مادامی که از نکات نغز و ظریف بی‌بهره باشد.»

7- انتقال معانی بسیار در قالب الفاظ کم (ایجاز)

گاه یک جمله کوتاه که در قالب تمثیل یا ضرب المثل ایراد می‌گردد، می‌تواند انتقال دهنده فصل مشبعی از معارف باشد، و آدمی را از تکلّف و عبارت پردازیهای کسالت آور رهائی بخشد.

«تمثیل، هم به سبب موجز بودن و هم به سبب ارتباط با پدیده‌های غالبا محسوس، توانایی آن را دارد که مطالب مفصّل و گسترده‌ای را به نحو فشرده و همراه با تصاویر ماندگار در ذهن بنشاند.» «3»

ابن اثیر، تمثیلات را از جهت موجز بودن به علائم و رموز تشبیه نموده و معتقد است در کلام عرب، موجزتر از مثالها یافت نمی‌شود. وی می‌گوید:

«... در کلام عرب موجزتر و مختصرتر از مثال یافت نمی‌شود. مثالها همچون رموز و علائم و اشارتی هستند که به خوبی از معانی پرده بر می‌دارند.» «4»

صاحب تفسیر بصائر نیز می‌گوید:

«هر سخنی که به مثال مؤکّد باشد، هر آینه زودتر به فهم رسد، و در دل زیادت اثر کند، و (1). میزان الحکمه، ج 2، ص 500.

(2). همان، ج 2، ص 500.
(3). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ص 46.
(4). المثل السائر، ص 32.