کتابخانه بالقرآن

سیمای (چهره) ملکوتی یوسف علیه السلام صفحه 128

صفحه 128

ص:147

1- 1) - اسرا (17) : 85؛ «و از تو درباره روح می پرسند، بگو: روح از امر پروردگار من است.»
2- 2) - ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن: 14/201 - 200، ذیل آیه اسراء 85؛ «ابن مسعود و ابن عباس و جماعتی گویند: آنها از روحی که در بدن انسان است، سؤال کردند و پیامبر آنها را پاسخ نداد. سؤال کنندگان، گروهی از یهودیان بودند. علت اینکه پیامبر از جواب آنها خودداری کرد، این بود که می دانست به صلاح آنهاست، زیرا نمی خواستند، چیزی بفهمند بلکه قصدشان مزاحمت و بحث و جدال بود و اگر به آنها جواب می داد، بر عناد آنها افزوده می شد. گفته اند: یهودیان به کفار قریش گفتند: از محمد، در باره روح سؤال کنید. اگر شما را پاسخ داد، پیامبر نیست و اگر پاسخ نداد، پیامبر است، زیرا ما در کتابهای خود، اینطور خوانده ایم. خداوند به پیامبر خود دستور داد که به آنها پاسخ نگوید و حل این معمّا را به عقل و فکر خودشان واگذار کند، تا دلیلی بر صدق گفتار و نبوتش باشد. بنا براین، معنای قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی این است که: روح از امری است که تنها خدای من داند و احدی را بر آن راز، آگاهی نیست. البته دانشمندان در باره ماهیت روح، اختلاف دارند: بیشتر متکلمان از جمله سید مرتضی می گویند: روح، جسمی رقیق و هوایی است که در بدن حیوان وارد می شود. علی بن عیسی گوید: جسمی هوایی است به شکل حیوان و در هر جزئی از آن حیات است، بنا بر این، هر حیوانی دارای روح و بدن است. با این تفاوت که: در پاره ای از حیوانات، روح غالب است و در پاره ای بدن. برخی روح را عرض دانسته اند. اینان نیز اختلاف کرده اند: شیخ مفید می فرماید: روح، حیاتی است که محل خود را شایسته قدرت و علم و اختیار می کند. برخی و جماعتی از معتزله بغداد نیز همین نظر را پذیرفته اند. اسواری گوید: روح، انسان است و حیات و تکلیف، برای اوست. برخی از علما گویند: خداوند، روح را از شش چیز آفریده است: نور، خوشبویی، بقا، حیات، علم و برتری. می بینید که مادامی که روح در بدن است، بدن نورانی است، می بیند، می شنود و خوشبو است. اما همین که روح از بدن خارج می شود، بدن بدبو می شود و همین که از آن مفارقت کرد، فرسوده و متلاشی می شود و همه مزایا را از دست می دهد. روح، موجودی علوی و لطیف است، زیرا خداوند، در باره شهیدان راه حق، می فرماید: « « بَلْ أَحْیٰاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ فَرِحِینَ » ؛ آل عمران 170: بلکه آنها پیش خدای خود زنده هستند و روزی می برند و شاد هستند» در حالی که اجسام آنها در خاک، پوسیده است.»

آیه دیگر، عالم «نفخه رب» است،

« فَإِذٰا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی» (1)

روح شما دمِ ربوبی است.

علت هبوط روح به دنیا

برای چه روح را به اینجا آورده اند؟ جای او در عالم امر خیلی عالی بود، ولی روح در عالم امر و نفخه، فقط روح بود و از همه کمالات خالی، ولی دارای استعداد