- مقدمه پژوهشکده 1
- زندگینامه 3
- مبارزات سیاسی و اجتماعی 7
- اشاره 9
- فصل اول 9
- درس اول 11
- اشاره 11
- قصه های قرآن، عبرتِ خردمندان 12
- عبرت در کلام حضرت علی علیه السلام 13
- سرگذشت پیامبران تقویت دلها 16
- غرور و غلبه ی هوای نفس 18
- خودداری از غیبت و عیب جوئی دیگران 19
- حفظ حیثیت نهادهای انقلابی 22
- درس دوم 23
- پیدایش بنی اسرائیل 23
- اشاره 23
- تولّد حضرت موسی علیه السلام 24
- داستان حضرت موسی علیه السلام 25
- تبعیض و گروه بندی 26
- ایجاد تفرقه 26
- فرق تفاوت و تبعیض 27
- برتری جوئی فرعون و استضعاف مردم 29
- اِفساد، به هم زدن نظم جامعه 30
- قدر ناشناسی دنیا 32
- پیروزی مستضعفان 33
- اشاره 35
- فصل دوم 35
- درس سوم 37
- اراده خداوند، حاکمیت مستضعفان 37
- اشاره 37
- قوای مشترک انسان و حیوان 39
- وجدان (نفس سرزنش گر) 41
- غلبه ی معنویات 42
- درس چهارم 45
- اشاره 45
- غلبه معنویات بر جسمانیت 45
- غلبه طالوت بر لشگر جالوت 46
- برتری فکر مطلق بر فکر شخصی 50
- عملی شدن تدریجی وعده ی حق 51
- درس پنجم 55
- اشاره 55
- زمین ارث صالحان 55
- خوبیها اثر انبیاء 57
- قانون واحد ملاک امت واحد 58
- خداوند دلها را آماده پذیرش حق می کند 59
- غلبه دین توحیدی و قانون الهی 63
- درس ششم 63
- اشاره 63
- ضرب المثل برای بهانه های بنی اسرائیلی 67
- تفاوت انبیاء و مخترعان 68
- نقش انبیاء بذر افشانی خوبی ها 68
- اشاره 73
- درس هفتم 73
- علم، ویژه ی انسان 73
- گفت و گوی گربه و پلنگ 74
- غرائز نامنتهای انسان و پوشش دینی و عدالت خواهی 75
- اقسام وحدت (حقیقی، اعتباری، صناعی و فرهنگی) 76
- وحدت فرهنگی جامعه ی اسلامی 77
- ملاک برتری و فضیلت در اسلام 78
- تقوا ملاک برتری 79
- بینش صحیح ملاک امتیاز جامعه ها 80
- قانون خوب کدام است ؟ 81
- اشاره 83
- وحدت فرهنگی، وحدت جامعه اسلامی 83
- درس هشتم 83
- عقیده صحیح ملاک امت برتر 84
- توحید دعوت جهانی پیامبر 86
- پیروزی حق بر باطل و هماهنگی دستگاه هستی باحق 88
- وجدان، قاضی عادل 90
- اشاره 91
- فصل سوم 91
- اشاره 93
- درس نهم 93
- به فرزندی گرفتن موسی علیه السلام 93
- داستان موسی نمونه ای از امداداهای غیبی 98
- جهان اسباب و مسببّات 99
- عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد 101
- درس دهم 103
- اشاره 103
- بازگشت موسی علیه السلام به آغوش مادر 103
- آفت غرور و رفیق مغرور 105
- اراده ی خداوند و امدادهای غیبی 107
- اشاره 109
- فصل چهارم 109
- مقام علم و فرمانروائی موسی علیه السلام 111
- درس یازدهم 111
- اشاره 111
- بازگشت نتیجه ی اعمال 112
- مقام نبوت پاداش زحمات حضرت موسی علیه السلام 114
- علم تعبیر خواب پاداش تقوای ابن سیرین و موسی علیه السلام 115
- جزای خودداری از انفاق 117
- توحید حضرت موسی علیه السلام قبل از نبوت 121
- درس دوازدهم 121
- اشاره 121
- درگیری حضرت موسی علیه السلام با ظلم و تجاوز 122
- قصّه ی دعوا (چنگ بهم زدن و پنهان شدن خوبیها و زیبائیها) 124
- توحید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قبل از نبوت 125
- ارزش ایمان علی علیه السلام در کودکی 126
- اشاره 131
- فصل پنجم 131
- اشاره 133
- درس سیزدهم 133
- نشانه های ظالم در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 134
- علامت اول ظالم، ظلم به مافوق 134
- علامت دوّم ظالم، اهانت و برتری به زیردستان 135
- علامت سوّم ظالم، کمک به ظلم 136
- درخواست استفاده از نعمت در راه خدا 136
- کمک خواستن سبطی و فاش شدن قتل مرد فرعونی 137
- توسل به خدا، جلالت اولیاءالله 139
- ورود حضرت موسی علیه السلام به مدین و آشنائی با حضرت شعیب علیه السلام 140
- آب کشیدن حضرت موسی علیه السلام و عفت دختران شعیب 141
- پیشنهاد ازدواج به حضرت موسی علیه السلام 143
- نیرومند و امانت داری دو ویژگی موسی علیه السلام 143
- اشاره 145
- درس چهاردهم 145
- ربوبیت خداوند و مقام پیامبری حضرت موسی علیه السلام 145
- دو معجزه حضرت موسی علیه السلام 148
- معجزه چیست و دلیل آن کدام است ؟ 149
- خداوند قادر بر ممکنات است 150
- تولّد حضرت عیسی علیه السلام 151
- در س پانزدهم 155
- اشاره 155
- چرا انبیاء معجزه می آورند؟ 156
- انبیاء برای چه مطالبی معجزه می آورند؟ 156
- امامت و نبّوت از مراتب کمال بشریت 161
- هر بشری نمی تواند پیامبر باشد 162
- مأموریت موسی علیه السلام و درخواست وزیر 165
- درس شانزدهم 165
- اشاره 165
- گفتگوی موسی و فرعون 167
- معرفی خداوندتوسط موسی علیه السلام 169
- عقل محدود به ذات نامحدود پی نمی برد 170
- امتیاز انسان از موجودات 171
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 175
- درس هفدهم 175
- اشاره 175
- زمامداران فاسد منشاء فساد جامعه 176
- تقصیر مستضعفان 177
- خود داری از خشونت در تربیت 179
- مبارزه با فرعون و نجات بنی اسرائیل 180
- بت پرستی بنی اسرائیل و ادعای خدائی فرعون 181
- فلسفه ی تکرار سرگذشت های قرآن 187
- اشاره 187
- درس هیجدهم 187
- نبوت مقام عالی بشریت 188
- مخالفت فرعون با حضرت موسی علیه السلام 190
- وعده حضرت موسی با فرعون 191
- خیرخواهی صفت خوب انبیاء 192
- احترام ساحران به حضرت موسی علیه السلام 194
- سحر در قوّه ی خیال 195
- مقابله علی علیه السلام با عمرو بن عبدود در جنگ احزاب 196
- جمع کردن ساحران 199
- اشاره 199
- درس نوزدهم 199
- قضاوت درباره ی خوبی و بدی اعمال و اشخاص فقط با خداست 201
- درس بیستم 205
- اشاره 205
- تهمت ساحر و کذّاب به حضرت موسی علیه السلام 205
- مؤمن آل فرعون 207
- برتری جوئی فرعون 213
- درس بیست و یکم 213
- اشاره 213
- جهالت و بی خبری عامل سلطه 215
- استجابت دعای حضرت موسی علیه السلام 219
- درس بیست و دوم 219
- اشاره 219
- تاج و تخت سلاطین از اشک چشم یتیمان 220
- فقر و تهی دستی نباید عامل تحقیر شود 223
- ارزش انسان به علم و معنویت 224
- توجه و عنایت به فقر 224
- اشاره 227
- فصل ششم 227
- عمل صالح و تقوا عامل تقرب بیشتر به خدا 229
- درس بیست و سوم 229
- فرمانروائی و حکومت خداوند در پرتو مالکیت حقیقی 230
- حکومت و فرمانروائی ذاتی مخصوص خداوند 230
- اعطاء سمت فرمانروائی به پیامبران توسط خداوند 231
- مقام و منزلت ما نزد خداوند 233
- اشاره 235
- درس بیست و چهارم 235
- انتخاب طالوت به فرماندهی و بهانه ی بنی اسرائیل 235
- حکومت تنظیم اراده ها است 237
- جهات پنج گانه محدودیت خواسته ها و آزادی 239
- حکومت و آزادی 243
- درس بیست و پنجم 243
- محدودیت از ناحیه جامعه 244
- آینده نگری محدود کننده ی آزادی مطلق 245
- نظارت خداوند عامل محدودیت آزادی انسان 246
- درس بیست و ششم 249
- حکومت عادله ناظر بر اراده ی جامعه 249
- گوش و دل سپردن به موعظه 252
- ادب، زمینه ی هدایت ساحران 255
- درس بیست هفتم 255
- اشاره 255
- وحی نوعی تفهیم است 256
- ساحران در مقابل عظمت حق به سجده افتادند 257
- چند نکته اخلاقی 258
- داستان بشر حافی 259
- توبه فضیل بن ایاز 259
- قضاوت خوبی و بدی اشخاص با خدا است 260
- کارهای قبلی ها را خراب جلوه ندهیم 261
- سحر و خطای باصره 263
- درس بیست و هشتم 263
- اشاره 263
- ترس موسی از غلبه جاهلان و دولت گمراهی 265
- شکست و پیروزی صحنه های امتحان 266
- بی حقیقت رسوا خواهد شد 269
- موعظه: کار امروز را به فردا نینداز 270
- درس بیست و نهم 273
- ایمان ساحران و تهدید فرعون 273
- نکات اخلاقی: 274
- 1 - ظاهر اشخاص ملاک خوبی و بدی نیست 274
- 2 - ساحران فرعون و جرقّه معرفت 275
- 3 - هر چیز به جنس خود تمایل دارد 276
- 4 - راه تسلیم و معرفت الهی 278
- معنای اسلام و تسلیم 281
- درس سی ام 281
- اشاره 281
- فلسفه و روحیه ی خوش بینی 283
- تسلیم و رضا 284
- مردن از بین رفتن نیست 285
- حاشیه نشین ها و مشاوران حکومت 287
- درس سی و یکم 287
- هدایت ساحران 289
- به کارگیری نعمت در کمک به مظلوم 290
- توجیهِ ظلم، منطق دستگاه ظالم 291
- اشاره 295
- درس سی و دوم 295
- انواع مالکیّت 295
- زندگی اجتماعی چیست ؟ 296
- افزایش احتیاجات در پرتو پیشرفت علم 297
- اجتماعی بودن انسان 298
- کِبر و کوچک شمردن گناهان 299
- شکایت بنی اسرائیل و دستور موسی علیه السلام به صبر 303
- درس سی و سوم 303
- خوف و فتنه فرعون 304
- جنگ تا رفع فتنه یعنی چه ؟ 305
- جنگ تا رفع فتنه یعنی رفع موانع خداپرستی نه کشور گشائی 306
- توکل برخدا نه به اسباب ظاهری 308
- توکل حضرت موسی علیه السلام 310
- اشاره 313
- فصل هفتم 313
- درس سی و چهارم 315
- گرفتاریها، درس عبرت برای بنی اسرائیل 315
- اشاره 315
- فال بد به آمدن پیامبر 316
- سرنوشت بد انسان به دست خود اوست 317
- گفتگوی گرگ و بره 321
- چرا دین اکراه بردار نیست ؟ 321
- اشاره 323
- توکل قوم موسی علیه السلام 323
- درس سی و پنجم 323
- آزمایش الهی چیست ؟ 324
- آزمایش افراد با یکدیگر 325
- به بندگان خدا به کوچکی نگاه نکن 325
- همه پیش آمدها امتحان است 326
- تغییر قبله و امتحان مسلمانان 327
- خشم و غضب وسیله ی امتحان 331
- درس سی و ششم 331
- هدایت و امتحان خدا به چه معنی است 333
- امتحان الهی چیست ؟ 335
- درس سی و هفتم 337
- اشاره 337
- حوادث و دستورات الهی سبب امتحان الهی 337
- تربیت و به کمال رساندن خداوند 338
- صنعت گر از طبیعت نقشه می گیرد 339
- آزمایش الهی برای چیست ؟ 341
- درس سی و هشتم 341
- اشاره 341
- ثواب و عقاب بر عمل است نه خوبی و بدی 342
- امتحان برای ظاهر شدن باطن است 343
- نتایج امتحان الهی 347
- اشاره 347
- درس سی و نهم 347
- علم در مقام ذات و فعل 351
- اشاره 353
- نتیجه ی آزمایشهای الهی 353
- درس چهلم 353
- تأثیر متقابل بین اعتقاد و عمل 355
- محق، اثر سوّم امتحان الهی 356
- درس چهل و یکم 357
- تمییز خوب و بد نتیجه امتحان الهی 357
- اشاره 357
- صلح حدیبیّه 358
- چه چیزی مانع شد حضرت علی از حق خود دفاع نکند 360
- اشاره 363
- درس چهل و دوم 363
- وحی و معجزه 364
- درخواست و نفرین حضرت موسی علیه السلام 365
- اجابت دعای موسی و هارون علیه السلام 366
- سخت دلی نتیجه ی گناه 366
- عوام فریبی فرعون 367
- درس چهل و سوم 369
- اشاره 369
- تربیت و مجازات ثمره ی بلاها 369
- انتقام بشری و الهی 372
- خوی الهی و حیوانی انسان 373
- عذابهای تأدیبی 374
- خشم خداوند به چه معنی است ؟ 376
- همبستگی اهل ایمان و تقویت یکدیگر 376
- ترغیب به نیکی 377
- فصل هشتم 379
- اشاره 379
- اشاره 381
- درس چهل و چهارم 381
- مراحل زندگی حضرت موسی علیه السلام 381
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 382
- پیامبران طبیبان در گردش 383
- پیامبران به باطن انسان ها می نگرند 385
- حکومت پیامبران و ولایت فقیه 386
- پیاده کردن احکام تدریجی اسلام 389
- درس چهل و پنجم 389
- ابلاغ تریجی حرمت شراب 390
- نجات سبکباران 392
- سلمان و نجات سبکباران 393
- درس چهل و ششم 395
- بنی اسرائیل و عذابهای الهی 395
- اشاره 395
- انتقام، مقتضای عدالت خداوند 396
- معاد، اقتضای عدالت خداوند 397
- سئوالهای خداوند برای اقرار گرفتن است 398
- وجدان بیدار بهترین قاضی 398
- فلسفه معاد در ثواب و عتاب 401
- خداوند شاهد و حاکم است 402
- اشاره 405
- درس چهل و هفتم 405
- خروج موسی از مصر و جمع آوری نیرو توسط فرعون 405
- عامل خشم فرعون 406
- غرق شدن فرعونیان و نابودی زندگی آنها 407
- سرنوشت اموال و گنج های فرعونیان 409
- دریائی که فرعونیان در آن غرق شدند 409
- توکل و روحیه ی توحیدی موسی علیه السلام 411
- هدایت انبیاء از راه وحی 412
- فهرست اهمّ منابع و مآخذ 415
ص:131
1- (2) نهج البلاغه، خطبه ی 160، فراز 17.
اَلْمُحْسِنِینَ) در مقابل آن همه صدماتی که کشیده بود، به او حکم و علم دادیم. خداوند می فرماید:
«(قماش کار ما این است)، و ما این جور نیکوکاران را جزاء می دهیم».
مقام نبوت پاداش زحمات حضرت موسی علیه السلام
محسن که از احسان است یک معنایش این است که آدم به دیگران خیری برساند معنای وسیع ترش این است که هرکسی در مقام کار خیر است، نیکو کار است، ما این چنین نیکوکاران و محسنین را جزاء می دهیم جزای این همه صدمات، مقام نبوت است، معنویت مقام نبوت که مقام ارجمندی است نصیب هر کس نمی شود. انبیاء در اثر لیاقتشان این مقام را پیدا می کنند و چقدر برکاتی که بدنبال این مقام برای شان حاصل می شود. البته تازه اول مشکلات آنهاست، نه این که وقتی پیامبر شدند یک نفس راحتی بکشند.
در آیات مربوط به ابتدای بعثت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:
(یا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ قُمْ فَأَنْذِرْ)1 بعد از این که آن شب در کوه حراء با نزول سوره ی علق به مقام نبوت رسید. وقتی به خانه برگشت، موقعی رسید که خود حضرت احساس سرما کرد و گلیمی به خود پیچیده بود که این آیه نازل شد: ای گلیم به خود پیچیده دیگر وقت خواب و استراحت نیست (قُمْ فَأَنْذِرْ)2 بر خیز و مردم را انذار کن. به هر جهت مقام نبوت مقام ارجمندی است، چون بدنبال آن تکلیف