تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 134

ص:151

نشانه های ظالم در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام

در اینجا لازم است با استفاده از کلمات امیرالمؤمنین علیه السلام علامت های ظالم بیان شود:

حضرت در این باره می فرماید:

«لِلظَّالِمِ مِنَ الرِّجَالِ ثَلَاثُ عَلَامَاتٍ یَظْلِمُ مَنْ فَوْقَهُ بِالْمَعْصِیَهِ وَ مَنْ دُونَهُ بِالْغَلَبَهِ وَ یُظَاهِرُ الْقَوْمَ الظَّلَمَهَ» ستمگر را سه نشانه است:

1 - با گناه و نافرمانی ستم می کند به کسی که برتر از اوست.

2 - با زور برتری ستم می نماید به کسی که زیر دست اوست.

3 - گروه ستمکاران را کمک و یاری می کند.(1)

علامت اول ظالم، ظلم به مافوق

یکی از علاماتهای ظالم این است که به ما فوقش بوسیله فرمان نبردن ظلم می کند. تاریخ اسلام نشان می دهد که یک نافرمانی از امر و دستور مافوق سرنوشت یک جنگ را عوض کرده است. در جنگ احد پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم یک عده پنجاه نفری را به فرماندهی عبدالله بن جبیر مأمور کرد که از گردنه ای که در پشت سپاه اسلام قرار داشت حفاظت کرده و نگذارند دشمن از آنجا نفوذ کند و به آنها سفارش نمودند که هر اتفاقی افتاد آنها پست خود را رها ننمایند. وقتی در ابتدای نبرد مشرکین از لشگر اسلام شکست خوردند و پراکنده شدند، مسل - مانان به جمع