تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 239

ص:256

جهات پنج گانه محدودیت خواسته ها و آزادی

از آنجائی که موجودی هستیم جزو جامعه و دنیا، خود به خود نمی توانیم بی بند و بار باشیم بزرگان فرموده اند ما آزاد خلق شده ایم ولی از سه جهت وجودمان اقتضا دارد که طبق خواسته ی دلمان و هر جور دلمان خواست رفتار نکنیم:

1. محدودیت از ناحیه وجود خودمان، مثلاً ما از طریق قوهّ ذائقه که در زبان ماست و به وسیله وجود آن در زبانمان مزّه خوردنی ها را درک می کنیم. درک می کنیم فلان غذا خوش مزّه است و فلان غذا بد مزّه. اکنون که غذاهای چرب و شیرین و لذیذ در ذائقه ما خوش می آید و از خوردن آن لذت می بریم، آیا انسان می تواند همین طور و بدون محدودیت غذا بخورد؟ خیر، چون ما دارای معده هم هستیم که معده ما یک بیابان وسیع نیست و محدود است و اگر کمی در خوردن زیاده روی کنیم ترس این است که معده ما منفجر شود. حالا آیا یک انسان عاقل می تواند ادعا کند که آزاد خلق شده ام و هرچه دلم خواست می خورم سعدی در این مورد می گوید:

نه چندان بخور کز دهانت برآید نه چندان که از ضعف جانت بر آید

آیا ما بگوئیم سعدی با این شعر خود ما را محدود کرده و آزادی ما را سلب نموده است؟ یا این گونه دستورات و دستورات مشابه آن که به وسیله اطباء و دانشمندان داده شده نه تنها موجب سلب آزادی انسان نیست، بلکه به سلامت انسان نیز کمک می کند. یا این که خداوند به ما فکر داده است و ما از مطالعه لذت می بریم اما در مطالعه آزاد نیستیم و پس از مقداری مطالعه مغزمان خسته می شود. یا از استماع سخنرانی لذت می بریم، امّا آن هم محدودیت دارد و مدتی