تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 249

ص:266

*

درس بیست و ششم

حکومت عادله ناظر بر اراده ی جامعه

در بحث های گذشته راجع به ضرورت حکومت و آزادی انسان بحث شد و دیدیم برای این که انسان ها در یک جامعه بتوانند در کنار هم از مواهب طبیعی و امکانات موجود به خوبی استفاده کنند مقام حکومت به عنوان ناظر بر اراده جامعه از نعمت های بزرگ جامعه است. اگر این امکان وجود داشت که انسان خودش به طور اتوماتیک و خود کار مقررات را عمل کند در آن جا دیگر حکومت معنا نداشت. درخت موجودی است که اگر بخواهد خشک نشود باید در زمین ریشه بدواند و از رطوبت زمین و مواد غذائی مناسب خودش استفاده کند. ریشه درخت سهم خودش، ساقه درخت سهم خودش و تنه و برگ های درخت هر کدام سهم خودشان را از زمین می گیرند و از یکدیگر نمی ربایند و مقررات مربوط به برداشت مواد غذائی را کاملاً رعایت می کنند و در اینجا می گوئیم خداوند درخت را هدایت تکوینی نموده است یعنی درخت این گونه خلق شده است که تمام قسمت های آن مقررات مربوطه را کاملاً رعایت می کنند. اگر ما انسان ها مانند درخت بودیم به حاکم و حکومت نیاز نداشتیم ولی این طور نیستیم و به مقررات نیاز داریم. این مقررات برای این نیست که دست و پای ما را ببندد. این مقررات صحیح همانست