- مقدمه پژوهشکده 1
- زندگینامه 3
- مبارزات سیاسی و اجتماعی 7
- اشاره 9
- فصل اول 9
- درس اول 11
- اشاره 11
- قصه های قرآن، عبرتِ خردمندان 12
- عبرت در کلام حضرت علی علیه السلام 13
- سرگذشت پیامبران تقویت دلها 16
- غرور و غلبه ی هوای نفس 18
- خودداری از غیبت و عیب جوئی دیگران 19
- حفظ حیثیت نهادهای انقلابی 22
- درس دوم 23
- پیدایش بنی اسرائیل 23
- اشاره 23
- تولّد حضرت موسی علیه السلام 24
- داستان حضرت موسی علیه السلام 25
- ایجاد تفرقه 26
- تبعیض و گروه بندی 26
- فرق تفاوت و تبعیض 27
- برتری جوئی فرعون و استضعاف مردم 29
- اِفساد، به هم زدن نظم جامعه 30
- قدر ناشناسی دنیا 32
- پیروزی مستضعفان 33
- اشاره 35
- فصل دوم 35
- اراده خداوند، حاکمیت مستضعفان 37
- درس سوم 37
- اشاره 37
- قوای مشترک انسان و حیوان 39
- وجدان (نفس سرزنش گر) 41
- غلبه ی معنویات 42
- درس چهارم 45
- اشاره 45
- غلبه معنویات بر جسمانیت 45
- غلبه طالوت بر لشگر جالوت 46
- برتری فکر مطلق بر فکر شخصی 50
- عملی شدن تدریجی وعده ی حق 51
- زمین ارث صالحان 55
- اشاره 55
- درس پنجم 55
- خوبیها اثر انبیاء 57
- قانون واحد ملاک امت واحد 58
- خداوند دلها را آماده پذیرش حق می کند 59
- درس ششم 63
- اشاره 63
- غلبه دین توحیدی و قانون الهی 63
- ضرب المثل برای بهانه های بنی اسرائیلی 67
- نقش انبیاء بذر افشانی خوبی ها 68
- تفاوت انبیاء و مخترعان 68
- علم، ویژه ی انسان 73
- درس هفتم 73
- اشاره 73
- گفت و گوی گربه و پلنگ 74
- غرائز نامنتهای انسان و پوشش دینی و عدالت خواهی 75
- اقسام وحدت (حقیقی، اعتباری، صناعی و فرهنگی) 76
- وحدت فرهنگی جامعه ی اسلامی 77
- ملاک برتری و فضیلت در اسلام 78
- تقوا ملاک برتری 79
- بینش صحیح ملاک امتیاز جامعه ها 80
- قانون خوب کدام است ؟ 81
- درس هشتم 83
- وحدت فرهنگی، وحدت جامعه اسلامی 83
- اشاره 83
- عقیده صحیح ملاک امت برتر 84
- توحید دعوت جهانی پیامبر 86
- پیروزی حق بر باطل و هماهنگی دستگاه هستی باحق 88
- وجدان، قاضی عادل 90
- اشاره 91
- فصل سوم 91
- درس نهم 93
- به فرزندی گرفتن موسی علیه السلام 93
- اشاره 93
- داستان موسی نمونه ای از امداداهای غیبی 98
- جهان اسباب و مسببّات 99
- عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد 101
- بازگشت موسی علیه السلام به آغوش مادر 103
- اشاره 103
- درس دهم 103
- آفت غرور و رفیق مغرور 105
- اراده ی خداوند و امدادهای غیبی 107
- اشاره 109
- فصل چهارم 109
- اشاره 111
- مقام علم و فرمانروائی موسی علیه السلام 111
- درس یازدهم 111
- بازگشت نتیجه ی اعمال 112
- مقام نبوت پاداش زحمات حضرت موسی علیه السلام 114
- علم تعبیر خواب پاداش تقوای ابن سیرین و موسی علیه السلام 115
- جزای خودداری از انفاق 117
- توحید حضرت موسی علیه السلام قبل از نبوت 121
- درس دوازدهم 121
- اشاره 121
- درگیری حضرت موسی علیه السلام با ظلم و تجاوز 122
- قصّه ی دعوا (چنگ بهم زدن و پنهان شدن خوبیها و زیبائیها) 124
- توحید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قبل از نبوت 125
- ارزش ایمان علی علیه السلام در کودکی 126
- اشاره 131
- فصل پنجم 131
- درس سیزدهم 133
- اشاره 133
- نشانه های ظالم در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 134
- علامت اول ظالم، ظلم به مافوق 134
- علامت دوّم ظالم، اهانت و برتری به زیردستان 135
- درخواست استفاده از نعمت در راه خدا 136
- علامت سوّم ظالم، کمک به ظلم 136
- کمک خواستن سبطی و فاش شدن قتل مرد فرعونی 137
- توسل به خدا، جلالت اولیاءالله 139
- ورود حضرت موسی علیه السلام به مدین و آشنائی با حضرت شعیب علیه السلام 140
- آب کشیدن حضرت موسی علیه السلام و عفت دختران شعیب 141
- پیشنهاد ازدواج به حضرت موسی علیه السلام 143
- نیرومند و امانت داری دو ویژگی موسی علیه السلام 143
- درس چهاردهم 145
- ربوبیت خداوند و مقام پیامبری حضرت موسی علیه السلام 145
- اشاره 145
- دو معجزه حضرت موسی علیه السلام 148
- معجزه چیست و دلیل آن کدام است ؟ 149
- خداوند قادر بر ممکنات است 150
- تولّد حضرت عیسی علیه السلام 151
- در س پانزدهم 155
- اشاره 155
- انبیاء برای چه مطالبی معجزه می آورند؟ 156
- چرا انبیاء معجزه می آورند؟ 156
- امامت و نبّوت از مراتب کمال بشریت 161
- هر بشری نمی تواند پیامبر باشد 162
- مأموریت موسی علیه السلام و درخواست وزیر 165
- اشاره 165
- درس شانزدهم 165
- گفتگوی موسی و فرعون 167
- معرفی خداوندتوسط موسی علیه السلام 169
- عقل محدود به ذات نامحدود پی نمی برد 170
- امتیاز انسان از موجودات 171
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 175
- درس هفدهم 175
- اشاره 175
- زمامداران فاسد منشاء فساد جامعه 176
- تقصیر مستضعفان 177
- خود داری از خشونت در تربیت 179
- مبارزه با فرعون و نجات بنی اسرائیل 180
- بت پرستی بنی اسرائیل و ادعای خدائی فرعون 181
- درس هیجدهم 187
- فلسفه ی تکرار سرگذشت های قرآن 187
- اشاره 187
- نبوت مقام عالی بشریت 188
- مخالفت فرعون با حضرت موسی علیه السلام 190
- وعده حضرت موسی با فرعون 191
- خیرخواهی صفت خوب انبیاء 192
- احترام ساحران به حضرت موسی علیه السلام 194
- سحر در قوّه ی خیال 195
- مقابله علی علیه السلام با عمرو بن عبدود در جنگ احزاب 196
- جمع کردن ساحران 199
- درس نوزدهم 199
- اشاره 199
- قضاوت درباره ی خوبی و بدی اعمال و اشخاص فقط با خداست 201
- تهمت ساحر و کذّاب به حضرت موسی علیه السلام 205
- درس بیستم 205
- اشاره 205
- مؤمن آل فرعون 207
- درس بیست و یکم 213
- اشاره 213
- برتری جوئی فرعون 213
- جهالت و بی خبری عامل سلطه 215
- اشاره 219
- درس بیست و دوم 219
- استجابت دعای حضرت موسی علیه السلام 219
- تاج و تخت سلاطین از اشک چشم یتیمان 220
- فقر و تهی دستی نباید عامل تحقیر شود 223
- توجه و عنایت به فقر 224
- ارزش انسان به علم و معنویت 224
- اشاره 227
- فصل ششم 227
- درس بیست و سوم 229
- عمل صالح و تقوا عامل تقرب بیشتر به خدا 229
- فرمانروائی و حکومت خداوند در پرتو مالکیت حقیقی 230
- حکومت و فرمانروائی ذاتی مخصوص خداوند 230
- اعطاء سمت فرمانروائی به پیامبران توسط خداوند 231
- مقام و منزلت ما نزد خداوند 233
- اشاره 235
- درس بیست و چهارم 235
- انتخاب طالوت به فرماندهی و بهانه ی بنی اسرائیل 235
- حکومت تنظیم اراده ها است 237
- جهات پنج گانه محدودیت خواسته ها و آزادی 239
- حکومت و آزادی 243
- درس بیست و پنجم 243
- محدودیت از ناحیه جامعه 244
- آینده نگری محدود کننده ی آزادی مطلق 245
- نظارت خداوند عامل محدودیت آزادی انسان 246
- درس بیست و ششم 249
- حکومت عادله ناظر بر اراده ی جامعه 249
- گوش و دل سپردن به موعظه 252
- ادب، زمینه ی هدایت ساحران 255
- اشاره 255
- درس بیست هفتم 255
- وحی نوعی تفهیم است 256
- ساحران در مقابل عظمت حق به سجده افتادند 257
- چند نکته اخلاقی 258
- توبه فضیل بن ایاز 259
- داستان بشر حافی 259
- قضاوت خوبی و بدی اشخاص با خدا است 260
- کارهای قبلی ها را خراب جلوه ندهیم 261
- اشاره 263
- درس بیست و هشتم 263
- سحر و خطای باصره 263
- ترس موسی از غلبه جاهلان و دولت گمراهی 265
- شکست و پیروزی صحنه های امتحان 266
- بی حقیقت رسوا خواهد شد 269
- موعظه: کار امروز را به فردا نینداز 270
- درس بیست و نهم 273
- ایمان ساحران و تهدید فرعون 273
- نکات اخلاقی: 274
- 1 - ظاهر اشخاص ملاک خوبی و بدی نیست 274
- 2 - ساحران فرعون و جرقّه معرفت 275
- 3 - هر چیز به جنس خود تمایل دارد 276
- 4 - راه تسلیم و معرفت الهی 278
- اشاره 281
- درس سی ام 281
- معنای اسلام و تسلیم 281
- فلسفه و روحیه ی خوش بینی 283
- تسلیم و رضا 284
- مردن از بین رفتن نیست 285
- درس سی و یکم 287
- حاشیه نشین ها و مشاوران حکومت 287
- هدایت ساحران 289
- به کارگیری نعمت در کمک به مظلوم 290
- توجیهِ ظلم، منطق دستگاه ظالم 291
- درس سی و دوم 295
- انواع مالکیّت 295
- اشاره 295
- زندگی اجتماعی چیست ؟ 296
- افزایش احتیاجات در پرتو پیشرفت علم 297
- اجتماعی بودن انسان 298
- کِبر و کوچک شمردن گناهان 299
- شکایت بنی اسرائیل و دستور موسی علیه السلام به صبر 303
- درس سی و سوم 303
- خوف و فتنه فرعون 304
- جنگ تا رفع فتنه یعنی چه ؟ 305
- جنگ تا رفع فتنه یعنی رفع موانع خداپرستی نه کشور گشائی 306
- توکل برخدا نه به اسباب ظاهری 308
- توکل حضرت موسی علیه السلام 310
- فصل هفتم 313
- اشاره 313
- گرفتاریها، درس عبرت برای بنی اسرائیل 315
- درس سی و چهارم 315
- اشاره 315
- فال بد به آمدن پیامبر 316
- سرنوشت بد انسان به دست خود اوست 317
- چرا دین اکراه بردار نیست ؟ 321
- گفتگوی گرگ و بره 321
- اشاره 323
- درس سی و پنجم 323
- توکل قوم موسی علیه السلام 323
- آزمایش الهی چیست ؟ 324
- آزمایش افراد با یکدیگر 325
- به بندگان خدا به کوچکی نگاه نکن 325
- همه پیش آمدها امتحان است 326
- تغییر قبله و امتحان مسلمانان 327
- درس سی و ششم 331
- خشم و غضب وسیله ی امتحان 331
- هدایت و امتحان خدا به چه معنی است 333
- امتحان الهی چیست ؟ 335
- اشاره 337
- درس سی و هفتم 337
- حوادث و دستورات الهی سبب امتحان الهی 337
- تربیت و به کمال رساندن خداوند 338
- صنعت گر از طبیعت نقشه می گیرد 339
- درس سی و هشتم 341
- آزمایش الهی برای چیست ؟ 341
- اشاره 341
- ثواب و عقاب بر عمل است نه خوبی و بدی 342
- امتحان برای ظاهر شدن باطن است 343
- نتایج امتحان الهی 347
- درس سی و نهم 347
- اشاره 347
- علم در مقام ذات و فعل 351
- اشاره 353
- نتیجه ی آزمایشهای الهی 353
- درس چهلم 353
- تأثیر متقابل بین اعتقاد و عمل 355
- محق، اثر سوّم امتحان الهی 356
- تمییز خوب و بد نتیجه امتحان الهی 357
- درس چهل و یکم 357
- اشاره 357
- صلح حدیبیّه 358
- چه چیزی مانع شد حضرت علی از حق خود دفاع نکند 360
- درس چهل و دوم 363
- اشاره 363
- وحی و معجزه 364
- درخواست و نفرین حضرت موسی علیه السلام 365
- اجابت دعای موسی و هارون علیه السلام 366
- سخت دلی نتیجه ی گناه 366
- عوام فریبی فرعون 367
- درس چهل و سوم 369
- تربیت و مجازات ثمره ی بلاها 369
- اشاره 369
- انتقام بشری و الهی 372
- خوی الهی و حیوانی انسان 373
- عذابهای تأدیبی 374
- خشم خداوند به چه معنی است ؟ 376
- همبستگی اهل ایمان و تقویت یکدیگر 376
- ترغیب به نیکی 377
- فصل هشتم 379
- اشاره 379
- مراحل زندگی حضرت موسی علیه السلام 381
- اشاره 381
- درس چهل و چهارم 381
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 382
- پیامبران طبیبان در گردش 383
- پیامبران به باطن انسان ها می نگرند 385
- حکومت پیامبران و ولایت فقیه 386
- پیاده کردن احکام تدریجی اسلام 389
- درس چهل و پنجم 389
- ابلاغ تریجی حرمت شراب 390
- نجات سبکباران 392
- سلمان و نجات سبکباران 393
- اشاره 395
- درس چهل و ششم 395
- بنی اسرائیل و عذابهای الهی 395
- انتقام، مقتضای عدالت خداوند 396
- معاد، اقتضای عدالت خداوند 397
- سئوالهای خداوند برای اقرار گرفتن است 398
- وجدان بیدار بهترین قاضی 398
- فلسفه معاد در ثواب و عتاب 401
- خداوند شاهد و حاکم است 402
- اشاره 405
- درس چهل و هفتم 405
- خروج موسی از مصر و جمع آوری نیرو توسط فرعون 405
- عامل خشم فرعون 406
- غرق شدن فرعونیان و نابودی زندگی آنها 407
- سرنوشت اموال و گنج های فرعونیان 409
- دریائی که فرعونیان در آن غرق شدند 409
- توکل و روحیه ی توحیدی موسی علیه السلام 411
- هدایت انبیاء از راه وحی 412
- فهرست اهمّ منابع و مآخذ 415
ص:323
قرار است. خداوند ما را خلق فرمود و به این هم قناعت نکرده لطفش را نسبت به ما تکمیل نمود با عطا نمودن عقل به ما که پیامبر باطنی است و نیز با فرستادن انبیاء ما به حقایق عالم پی می بریم که پی بردن به حقایق این عالم کمال انسان است و وقتی حقایق را درک کردیم می توانیم تصمیمات صحیح بگیریم چون تصمیم صحیح گرفتن در صورتی است که اول صحیح تشخیص داده باشیم مانند مثالی که زدم، علت این که ما اینجا آمدیم و راه را گم نکردیم و به خطری هم برخورد ننمودیم برای این بود که بحمدالله هم چشم بود و هم نور. لذا ما درست انتخاب کردیم، در زندگی انسان این سیر باید به یک عاقبت خوبی بکشد. هر کس می خواهد در دنیا عاقبتش خوب باشد باید صحیح فکر کند، شما نمی توانید انسانی را بیابید که بگوید: من نمی خواهم عاقبتم خوب باشد. اگر کسی به زبان هم این را بگوید ولی در باطن به آن اعتقاد ندارد و دروغ می گوید. این دعای خوبی است که به شعر خوانده می شود:
خدایا چنان کن سرانجام کار تو خشنود باشی و ما رستگار
جنگ تا رفع فتنه یعنی رفع موانع خداپرستی نه کشور گشائی
خداوند از جهت این که لطفش کامل است نخواسته ما فقط یک چند روزی در دنیا زنده باشیم و چیزی بخوریم و استراحتی بکنیم و بعد هم بمیریم. هستی ما فقط در این دنیا خلاصه نمی شود، بلکه یک عاقبتی هم داریم. خداوند به ما عقل داده و انبیاء را هم فرستاده است که راه را درست برویم. حالا اگر عده ای در دنیا باشند که بگویند تو چرا راه حق را می روی و از هر دری هم برای پیاده نمودن اهداف خود استفاده می کنند تا نگذارند ما حق را بفهمیم، این همان فتنه است (وَ