- مقدمه پژوهشکده 1
- زندگینامه 3
- مبارزات سیاسی و اجتماعی 7
- اشاره 9
- فصل اول 9
- درس اول 11
- اشاره 11
- قصه های قرآن، عبرتِ خردمندان 12
- عبرت در کلام حضرت علی علیه السلام 13
- سرگذشت پیامبران تقویت دلها 16
- غرور و غلبه ی هوای نفس 18
- خودداری از غیبت و عیب جوئی دیگران 19
- حفظ حیثیت نهادهای انقلابی 22
- درس دوم 23
- پیدایش بنی اسرائیل 23
- اشاره 23
- تولّد حضرت موسی علیه السلام 24
- داستان حضرت موسی علیه السلام 25
- ایجاد تفرقه 26
- تبعیض و گروه بندی 26
- فرق تفاوت و تبعیض 27
- برتری جوئی فرعون و استضعاف مردم 29
- اِفساد، به هم زدن نظم جامعه 30
- قدر ناشناسی دنیا 32
- پیروزی مستضعفان 33
- اشاره 35
- فصل دوم 35
- درس سوم 37
- اراده خداوند، حاکمیت مستضعفان 37
- اشاره 37
- قوای مشترک انسان و حیوان 39
- وجدان (نفس سرزنش گر) 41
- غلبه ی معنویات 42
- غلبه معنویات بر جسمانیت 45
- درس چهارم 45
- اشاره 45
- غلبه طالوت بر لشگر جالوت 46
- برتری فکر مطلق بر فکر شخصی 50
- عملی شدن تدریجی وعده ی حق 51
- درس پنجم 55
- اشاره 55
- زمین ارث صالحان 55
- خوبیها اثر انبیاء 57
- قانون واحد ملاک امت واحد 58
- خداوند دلها را آماده پذیرش حق می کند 59
- درس ششم 63
- غلبه دین توحیدی و قانون الهی 63
- اشاره 63
- ضرب المثل برای بهانه های بنی اسرائیلی 67
- تفاوت انبیاء و مخترعان 68
- نقش انبیاء بذر افشانی خوبی ها 68
- علم، ویژه ی انسان 73
- درس هفتم 73
- اشاره 73
- گفت و گوی گربه و پلنگ 74
- غرائز نامنتهای انسان و پوشش دینی و عدالت خواهی 75
- اقسام وحدت (حقیقی، اعتباری، صناعی و فرهنگی) 76
- وحدت فرهنگی جامعه ی اسلامی 77
- ملاک برتری و فضیلت در اسلام 78
- تقوا ملاک برتری 79
- بینش صحیح ملاک امتیاز جامعه ها 80
- قانون خوب کدام است ؟ 81
- درس هشتم 83
- وحدت فرهنگی، وحدت جامعه اسلامی 83
- اشاره 83
- عقیده صحیح ملاک امت برتر 84
- توحید دعوت جهانی پیامبر 86
- پیروزی حق بر باطل و هماهنگی دستگاه هستی باحق 88
- وجدان، قاضی عادل 90
- اشاره 91
- فصل سوم 91
- درس نهم 93
- اشاره 93
- به فرزندی گرفتن موسی علیه السلام 93
- داستان موسی نمونه ای از امداداهای غیبی 98
- جهان اسباب و مسببّات 99
- عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد 101
- بازگشت موسی علیه السلام به آغوش مادر 103
- اشاره 103
- درس دهم 103
- آفت غرور و رفیق مغرور 105
- اراده ی خداوند و امدادهای غیبی 107
- اشاره 109
- فصل چهارم 109
- مقام علم و فرمانروائی موسی علیه السلام 111
- اشاره 111
- درس یازدهم 111
- بازگشت نتیجه ی اعمال 112
- مقام نبوت پاداش زحمات حضرت موسی علیه السلام 114
- علم تعبیر خواب پاداش تقوای ابن سیرین و موسی علیه السلام 115
- جزای خودداری از انفاق 117
- توحید حضرت موسی علیه السلام قبل از نبوت 121
- اشاره 121
- درس دوازدهم 121
- درگیری حضرت موسی علیه السلام با ظلم و تجاوز 122
- قصّه ی دعوا (چنگ بهم زدن و پنهان شدن خوبیها و زیبائیها) 124
- توحید پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم قبل از نبوت 125
- ارزش ایمان علی علیه السلام در کودکی 126
- اشاره 131
- فصل پنجم 131
- اشاره 133
- درس سیزدهم 133
- نشانه های ظالم در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام 134
- علامت اول ظالم، ظلم به مافوق 134
- علامت دوّم ظالم، اهانت و برتری به زیردستان 135
- علامت سوّم ظالم، کمک به ظلم 136
- درخواست استفاده از نعمت در راه خدا 136
- کمک خواستن سبطی و فاش شدن قتل مرد فرعونی 137
- توسل به خدا، جلالت اولیاءالله 139
- ورود حضرت موسی علیه السلام به مدین و آشنائی با حضرت شعیب علیه السلام 140
- آب کشیدن حضرت موسی علیه السلام و عفت دختران شعیب 141
- پیشنهاد ازدواج به حضرت موسی علیه السلام 143
- نیرومند و امانت داری دو ویژگی موسی علیه السلام 143
- اشاره 145
- ربوبیت خداوند و مقام پیامبری حضرت موسی علیه السلام 145
- درس چهاردهم 145
- دو معجزه حضرت موسی علیه السلام 148
- معجزه چیست و دلیل آن کدام است ؟ 149
- خداوند قادر بر ممکنات است 150
- تولّد حضرت عیسی علیه السلام 151
- در س پانزدهم 155
- اشاره 155
- انبیاء برای چه مطالبی معجزه می آورند؟ 156
- چرا انبیاء معجزه می آورند؟ 156
- امامت و نبّوت از مراتب کمال بشریت 161
- هر بشری نمی تواند پیامبر باشد 162
- اشاره 165
- درس شانزدهم 165
- مأموریت موسی علیه السلام و درخواست وزیر 165
- گفتگوی موسی و فرعون 167
- معرفی خداوندتوسط موسی علیه السلام 169
- عقل محدود به ذات نامحدود پی نمی برد 170
- امتیاز انسان از موجودات 171
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 175
- درس هفدهم 175
- اشاره 175
- زمامداران فاسد منشاء فساد جامعه 176
- تقصیر مستضعفان 177
- خود داری از خشونت در تربیت 179
- مبارزه با فرعون و نجات بنی اسرائیل 180
- بت پرستی بنی اسرائیل و ادعای خدائی فرعون 181
- فلسفه ی تکرار سرگذشت های قرآن 187
- درس هیجدهم 187
- اشاره 187
- نبوت مقام عالی بشریت 188
- مخالفت فرعون با حضرت موسی علیه السلام 190
- وعده حضرت موسی با فرعون 191
- خیرخواهی صفت خوب انبیاء 192
- احترام ساحران به حضرت موسی علیه السلام 194
- سحر در قوّه ی خیال 195
- مقابله علی علیه السلام با عمرو بن عبدود در جنگ احزاب 196
- اشاره 199
- جمع کردن ساحران 199
- درس نوزدهم 199
- قضاوت درباره ی خوبی و بدی اعمال و اشخاص فقط با خداست 201
- درس بیستم 205
- اشاره 205
- تهمت ساحر و کذّاب به حضرت موسی علیه السلام 205
- مؤمن آل فرعون 207
- برتری جوئی فرعون 213
- اشاره 213
- درس بیست و یکم 213
- جهالت و بی خبری عامل سلطه 215
- استجابت دعای حضرت موسی علیه السلام 219
- درس بیست و دوم 219
- اشاره 219
- تاج و تخت سلاطین از اشک چشم یتیمان 220
- فقر و تهی دستی نباید عامل تحقیر شود 223
- ارزش انسان به علم و معنویت 224
- توجه و عنایت به فقر 224
- اشاره 227
- فصل ششم 227
- عمل صالح و تقوا عامل تقرب بیشتر به خدا 229
- درس بیست و سوم 229
- فرمانروائی و حکومت خداوند در پرتو مالکیت حقیقی 230
- حکومت و فرمانروائی ذاتی مخصوص خداوند 230
- اعطاء سمت فرمانروائی به پیامبران توسط خداوند 231
- مقام و منزلت ما نزد خداوند 233
- انتخاب طالوت به فرماندهی و بهانه ی بنی اسرائیل 235
- اشاره 235
- درس بیست و چهارم 235
- حکومت تنظیم اراده ها است 237
- جهات پنج گانه محدودیت خواسته ها و آزادی 239
- حکومت و آزادی 243
- درس بیست و پنجم 243
- محدودیت از ناحیه جامعه 244
- آینده نگری محدود کننده ی آزادی مطلق 245
- نظارت خداوند عامل محدودیت آزادی انسان 246
- درس بیست و ششم 249
- حکومت عادله ناظر بر اراده ی جامعه 249
- گوش و دل سپردن به موعظه 252
- درس بیست هفتم 255
- اشاره 255
- ادب، زمینه ی هدایت ساحران 255
- وحی نوعی تفهیم است 256
- ساحران در مقابل عظمت حق به سجده افتادند 257
- چند نکته اخلاقی 258
- داستان بشر حافی 259
- توبه فضیل بن ایاز 259
- قضاوت خوبی و بدی اشخاص با خدا است 260
- کارهای قبلی ها را خراب جلوه ندهیم 261
- اشاره 263
- سحر و خطای باصره 263
- درس بیست و هشتم 263
- ترس موسی از غلبه جاهلان و دولت گمراهی 265
- شکست و پیروزی صحنه های امتحان 266
- بی حقیقت رسوا خواهد شد 269
- موعظه: کار امروز را به فردا نینداز 270
- ایمان ساحران و تهدید فرعون 273
- درس بیست و نهم 273
- 1 - ظاهر اشخاص ملاک خوبی و بدی نیست 274
- نکات اخلاقی: 274
- 2 - ساحران فرعون و جرقّه معرفت 275
- 3 - هر چیز به جنس خود تمایل دارد 276
- 4 - راه تسلیم و معرفت الهی 278
- معنای اسلام و تسلیم 281
- اشاره 281
- درس سی ام 281
- فلسفه و روحیه ی خوش بینی 283
- تسلیم و رضا 284
- مردن از بین رفتن نیست 285
- حاشیه نشین ها و مشاوران حکومت 287
- درس سی و یکم 287
- هدایت ساحران 289
- به کارگیری نعمت در کمک به مظلوم 290
- توجیهِ ظلم، منطق دستگاه ظالم 291
- اشاره 295
- انواع مالکیّت 295
- درس سی و دوم 295
- زندگی اجتماعی چیست ؟ 296
- افزایش احتیاجات در پرتو پیشرفت علم 297
- اجتماعی بودن انسان 298
- کِبر و کوچک شمردن گناهان 299
- شکایت بنی اسرائیل و دستور موسی علیه السلام به صبر 303
- درس سی و سوم 303
- خوف و فتنه فرعون 304
- جنگ تا رفع فتنه یعنی چه ؟ 305
- جنگ تا رفع فتنه یعنی رفع موانع خداپرستی نه کشور گشائی 306
- توکل برخدا نه به اسباب ظاهری 308
- توکل حضرت موسی علیه السلام 310
- اشاره 313
- فصل هفتم 313
- درس سی و چهارم 315
- گرفتاریها، درس عبرت برای بنی اسرائیل 315
- اشاره 315
- فال بد به آمدن پیامبر 316
- سرنوشت بد انسان به دست خود اوست 317
- چرا دین اکراه بردار نیست ؟ 321
- گفتگوی گرگ و بره 321
- اشاره 323
- توکل قوم موسی علیه السلام 323
- درس سی و پنجم 323
- آزمایش الهی چیست ؟ 324
- به بندگان خدا به کوچکی نگاه نکن 325
- آزمایش افراد با یکدیگر 325
- همه پیش آمدها امتحان است 326
- تغییر قبله و امتحان مسلمانان 327
- خشم و غضب وسیله ی امتحان 331
- درس سی و ششم 331
- هدایت و امتحان خدا به چه معنی است 333
- امتحان الهی چیست ؟ 335
- درس سی و هفتم 337
- اشاره 337
- حوادث و دستورات الهی سبب امتحان الهی 337
- تربیت و به کمال رساندن خداوند 338
- صنعت گر از طبیعت نقشه می گیرد 339
- درس سی و هشتم 341
- آزمایش الهی برای چیست ؟ 341
- اشاره 341
- ثواب و عقاب بر عمل است نه خوبی و بدی 342
- امتحان برای ظاهر شدن باطن است 343
- اشاره 347
- نتایج امتحان الهی 347
- درس سی و نهم 347
- علم در مقام ذات و فعل 351
- اشاره 353
- درس چهلم 353
- نتیجه ی آزمایشهای الهی 353
- تأثیر متقابل بین اعتقاد و عمل 355
- محق، اثر سوّم امتحان الهی 356
- درس چهل و یکم 357
- اشاره 357
- تمییز خوب و بد نتیجه امتحان الهی 357
- صلح حدیبیّه 358
- چه چیزی مانع شد حضرت علی از حق خود دفاع نکند 360
- درس چهل و دوم 363
- اشاره 363
- وحی و معجزه 364
- درخواست و نفرین حضرت موسی علیه السلام 365
- سخت دلی نتیجه ی گناه 366
- اجابت دعای موسی و هارون علیه السلام 366
- عوام فریبی فرعون 367
- درس چهل و سوم 369
- اشاره 369
- تربیت و مجازات ثمره ی بلاها 369
- انتقام بشری و الهی 372
- خوی الهی و حیوانی انسان 373
- عذابهای تأدیبی 374
- همبستگی اهل ایمان و تقویت یکدیگر 376
- خشم خداوند به چه معنی است ؟ 376
- ترغیب به نیکی 377
- اشاره 379
- فصل هشتم 379
- مراحل زندگی حضرت موسی علیه السلام 381
- اشاره 381
- درس چهل و چهارم 381
- مأموریت حضرت موسی علیه السلام 382
- پیامبران طبیبان در گردش 383
- پیامبران به باطن انسان ها می نگرند 385
- حکومت پیامبران و ولایت فقیه 386
- پیاده کردن احکام تدریجی اسلام 389
- درس چهل و پنجم 389
- ابلاغ تریجی حرمت شراب 390
- نجات سبکباران 392
- سلمان و نجات سبکباران 393
- اشاره 395
- درس چهل و ششم 395
- بنی اسرائیل و عذابهای الهی 395
- انتقام، مقتضای عدالت خداوند 396
- معاد، اقتضای عدالت خداوند 397
- سئوالهای خداوند برای اقرار گرفتن است 398
- وجدان بیدار بهترین قاضی 398
- فلسفه معاد در ثواب و عتاب 401
- خداوند شاهد و حاکم است 402
- خروج موسی از مصر و جمع آوری نیرو توسط فرعون 405
- اشاره 405
- درس چهل و هفتم 405
- عامل خشم فرعون 406
- غرق شدن فرعونیان و نابودی زندگی آنها 407
- دریائی که فرعونیان در آن غرق شدند 409
- سرنوشت اموال و گنج های فرعونیان 409
- توکل و روحیه ی توحیدی موسی علیه السلام 411
- هدایت انبیاء از راه وحی 412
- فهرست اهمّ منابع و مآخذ 415
ص:338
1- (1) ستام کمربند.
اراده داده و پیامبران را هم فرستاده که ما آزادانه فکر کنیم و دین را انتخاب کنیم، حالا عده ای مانع می شوند و می گویندکه شما اصلاً چرا می فهمید و چرا این جور فکر می کنید. این ها فتنه و جنگ ما برای از بین بردن این فتنه هاست.
گفتگوی گرگ و بره
می گویند: گرگی به بره ای رسید و به برّه گفت شش ماه قبل تو بچه مرا شاخ زدی، بره گفت: من اصلاً سه ماه بیشتر ندارم چطور می شود بچه تو را شش ماه قبل شاخ زده باشم. گرگ گفت نفهمیدم روی حرف بزرگتر از خودت حرف می زنی؟ این ضرب المثلی است برای زورگوئی گاهی شکنجه و فشار زورمندان بخاطر این است که شما مردم اصلاً چرا می فهمید و جهاد به همین منظور است: از بین بردن این موانع و لذا جهاد تحمیل عقیده نیست.
چرا دین اکراه بردار نیست ؟
قرآن می فرماید: (لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ)1 اگر دین اکراه بردار نیست برای این است که دینداری رشد است و بی دینی غیّ و ضلالت است. مثلاً الآن روز است و من می گویم روز است ولی یک نفر دیگر می گوید: شب است البته که شما با اختیار حرف مرا قبول می کنید. قرآن می فرماید: آن مردم خرده پا که ایمان آورده بودند از دو گروه دلهره داشتند: یکی فرعونیان و دیگری گردن کلفت های قوم خودشان که مبادا آنها را دچاره فتنه کنند (وَ إِنَّ فِرْعَوْنَ لَعالٍ فِی الْأَرْضِ وَ إِنَّهُ لَمِنَ الْمُسْرِفِینَ)2 همانا فرعون در زمین تکبر می ورزید و جزو زیاده