تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 339

ص:356

می شود اگر دانه گندم بگوید: دست به ترکیب من نگذارید کم کم فاسد می شود. موجودات اگر بخواهند به کمال برسند باید دست به ترکیبشان بخورد. دانه گندم ترکیبش به هم می خورد و غذای انسان می شود و از این به بعد مراحل دیگری را طی می کند که این مراحل نمود دیگر و پرده دیگری از ربوبیت خداوندی است که به این صورت در می آید. البته همان هوش و استعداد کشاورز که دانه ی گندم را در زمین می پاشد و آن را کشت می کند به تعلیم خداوند است. یک دستوری است که از عالم گرفته است چون حکم جهان این جوری است و در حقیقت کشاورز خاصیتی را فهمیده است که در طبیعت است ما طلبه ها در کتاب هایمان در منطق می خوانیم: بدان که آدمی را قوّه ایست درّاکه که منتقش گردد در وی صور اشیاء همچون آینه. انسان یک قوه ادراکی دارد که اشیاء در آن مثل آینه پیداست. ذهن انسان مانند آینه است. مخترعین، مکتشفین و صنعت گران در آینه ذهن خود از عالم طبیعت نقشه برداری می کنند. این فرمولی است ک در طبیعت هست، منتها انسان به وسیله آینه وجودش که همان ذهن اوست از آن استفاده می کند.

صنعت گر از طبیعت نقشه می گیرد

بزرگان می گویند صنعت اقتباس از طبیعت است، صنعت گر از خود طبیعت نقشه می گیرد. می خواهم عرض کنم حتی کشاورز که دانه گندم را می پاشد و سبز می شود. خیال نکنید که خدا دخالت نداشته است بلکه روش کار خداوند است که ما اسباب کار می شویم و این مراحل طی می شود. وقتی انسان مراحل کودکی را طی کرد و توانست خوب و بد را تشخیص دهد دیگر سرنوشت او به دست خودش طرح ریزی می شود. مثلاً اگر اهل کوشش و فعالیت باشد سربلند و اگر بیمار و تنبل بود تو سری خور خواهد شد. اگر دنبال علم و دانش برویم خود کفا می شویم