تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 342

ص:359

می گیرند و به طرف جهنم می برند برای خودمان روشن باشد که چرا به جهنم می رویم می گویند تو خودت می دانستی که اعمالت چیست. نامه عملت را خودت مطالعه کن. می فرماید (اقْرَأْ کِتابَکَ کَفی بِنَفْسِکَ الْیَوْمَ عَلَیْکَ حَسِیباً)1 خودت برای حساب کفایت می کند. خدا امتحان می کند تا آن روز که خدای نخواسته بخواهند ما را به جهنم ببرند جای ایراد نداشته باشد و پرونده مان برایمان گواهی بدهد که لیاقتمان بیشتر از این نبوده است طبق این آیه امتحان برای اتمام حجت بر خودمان است. درست است که ما اعتقاد داریم پاداش خوبی، ثواب و کیفر بدی، عقاب است. اما باید برایمان روشن شود که آدم خوبی هستیم یا آدم بدی.

ثواب و عقاب بر عمل است نه خوبی و بدی

صحنه آزمایش پیش بیاید تا خوبی ها یا بدی های ما روشن شود. درستی و نادرستی این نظر بستگی دارد به تحقیق بحث ثواب و عقاب. اگر بگوئیم ثواب دادن بر خوب بودن است نه خوب عمل کردن آیا چون ما خوب هستیم باید به ما ثواب بدهند یا نه. بلکه حالا که خوبیم باید میدان بدست ما بدهند تا خوب کار کنیم و پاداش مثل پول جنس نیست، امور زندگی جور دیگری است، چون حاجت زیاد داریم ناچاراً باید معامله و مبادله باشد. مثلاً نانوا نان تولید می کند و به مردم می دهد و مردم هم باید عوض آن را بدهند. این مربوط به حکومت و غیر حکومت نیست برای همه یکسان است. مثلاً رئیس جمهور که در رأس حکومت است حق دستور دادن دارد، ولی اگر یک روز احتیاج به بنا پیدا کرد باید مزد او را بپردازد. اما