تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 358

ص:375

أُولئِکَ هُمُ الْخاسِرُونَ) کافران به سوی جهنم حشر می شوند (حشر جمع شدن بعد از تفرق است) اما چرا خدا این کار را می کند: برای این که پلید و ناپاک از پاک و پاکیزه جدا شوند و خبیث ها را در یک جا انباشته می کند و آنها را دسته جمعی در جهنم قرار می دهد. و اینان زیانکاران هستند. دو جور تمییز دیگر هم داریم که از نظر دنیاست. یکی از آنها از نظر اجتماع و احکامِ مربوط به آن است که خوب ها و بدها در دنیا با هم مخلوط هستند، و خوب ها به واسطه مخلوط بودن با بدها و بدها به واسطه مخلوط بودن با خوب ها حقشان ضایع می شود مانند: این که خداوند در آیه 179 سوره آل عمران می فرماید: خدا اهل آن نیست که مؤمنین را بر این وضعی که هستند باقی بگذارد (مخلوط بودن مومنین با منافقین) تا این که خبیث را از طیب جدا کند، و تمیز دوم در دنیا این است که می فرماید: خدا اهل این هم نیست که شما را از غیب آگاه سازد (هر رازی را به هر کسی بگوید) ولیکن خداوند از رسولانش هر که را بخواهد انتخاب می کند(1) و برمی گزیند.

صلح حدیبیّه

در اینجا داستانی از صلح حدیبیه نقل می کنم در مورد تمیز اهل ایمان. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خواب دیده بود که به مکه مشرف می شود (پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به مکه علاقمند بود) مسلمانانی که از مکه به مدینه هجرت کرده بودند، آنها هم مشتاق رفتن به مکه بودند در سوره ی فتح آمده لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْیَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ آمِنِینَ(2) به تحقیق خداوند خواب پیامبر را صادق دانست،