تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 367

ص:384

می فرماید: شما مواظب خودتان باشید که در این صورت گمراهی دیگران به شما ضرر نمی رساند. (عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ لا یَضُرُّکُمْ مَنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ)1 نمی خواهد بگوید امر به معروف و نهی از منگر نکن، بلکه می خواهد بگوید در صورتی که ما وظیفه مان را انجام بدهیم بر فرض این که همه هم گمراه شوند برای ما طوری نیست. در اینجا هم به حضرت موسی و هارون چنین خطابی است، می فرماید: «دعوت شما اجابت شد، مستقیم باشید و از راه و روش کسانی که جاهل هستند پیروی نکنید». ما چه در کارهای شخصی و چه در کارهای اجتماعی مان باید طوری رفتار کنیم که خودمان ناجور نرویم. در عین این که اگر مشاهده کردیم که دیگری راه را کج می رود. البته باید سعی کنیم او را به راه بیاوریم که به قول شاعر:

اگر بینی که نابینا و چاه است اگر خاموش بنشینی گناه است

عوام فریبی فرعون

خداوند خطاب به حضرت موسی و هارون می فرماید: لا تَتَّبِعانِّ سَبِیلَ الَّذِینَ لا یَعْلَمُون(1) مواظب باشید از راه و روش کسانی که به خدا ایمان نمی آورند پیروی نکنید. از آیات قرآن بر می آید که: پس از ایمان آوردن ساحران و زیاد شدن فشار از طرف فرعون و فرعونیان نسبت به بنی اسرائیل تا خروج آنها از مصر و غرق شدن فرعون، حوادثی واقع شده است که در آیات مختلف از سوره های قرآن به آن اشاره شده است که بعضی از آنها بیان شد. و از آن جمله مباحثات موسی با