تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 396

ص:413

که این پلیدی و عذاب بر آنها واقع می شد می گفتند: ای موسی از خدای خودت بخواه تا این عذاب و پلیدی از ما برطرف شود، چون تو نزد پروردگارت آبرو داری و اگر این بلا یا را از ما برطرف کردی ما ایمان می آوریم و بنی اسرائیل را با تو می فرستیم. اما همینکه عذاب از آنها بر طرف می شد عهدشان را می شکستند و قول خود را فراموش می کردند. و وقتی این رفتارها را خداوند از آنها مشاهده فرمودند از آنها انتقام گرفته و آنان را در دریا غرق نمود. چون آنها آیات الهی را تکذیب می نمود و در غفلت بودند.

انتقام، مقتضای عدالت خداوند

همانطور که قبلاً گفته شد بلاهایی که از طرف خداوند بر مردم نازل می شود یک جنبه تربیتی دارد و برای تربیت انسانهاست. اما گاهی اوقات جنبه انتقام دارد که غرق نمودن فرعونیان در دریا همان جنبه انتقام را دارد و انتقام در مورد خداوند یعنی عفو نکردن و نبخشیدن نه اینکه بخواهد تشفّی خاطر پیدا کند و ناراحتی او رفع شود انتقام گاهی مقتضای خوی حیوانیت است مانند این که کسی به ما بدی کرده است و ما نسبت به او عقده پیدا کرده ایم و به اصطلاح برای تشفّی و خنک شدن دلمان وقتی دستمان رسید و توانستیم از او انتقام می گیریم و تا پدرش را در نیاوریم عقده مان خالی نمی شود و قلب و اعصابمان راحت نمی شود این نوع انتقام محال است برای خدا باشد. پس انتقامی که خدا می گیرد چگونه است خدا که مانند ما نیست که بخواهد دلش خنک شود. در شعرهای حکیم عمر خیام نیشابوری هست که خدایا من بد کنم و تو بد مکافات دهی پس فرق میان من و تو چیست بگو؟. برای توضیح انتقام خداوند باید گفت یک نوع انتقام کشیدن همین انتقام هایی است که ما انسان ها به علت ناراحتی از دست همدیگر از هم