تفسیر آیات قیام و زندگی عبرت آموز حضرت موسی علیه السلام صفحه 81

ص:98

مخرج شین هم نداشت، شاید لباس هایش هم کهنه بوده و در علوم روز هم چیزهائی که ما می دانیم او نمی دانسته اما چون زیر یک پوشش، فلسفه و جهان بینی هستیم، می شویم یک جامعه. چند برادر و خواهر را در نظر بگیرید که حرف پدرشان را واجب الاطاعه می دانند اما یک نفر دیگر که فرزند این خانواده نیست اطاعت از فرمان این پدر را بر خود لازم نمی داند، این یک حقیقت است. آن چند فرزند چون واقعاً فرزند این پدر هستند چه بخواهند یا نخواهند وجود خود را از این پدر می بینند اگر فرزندان معقولی باشند، روی این حقیقت عمل می کنند. چون فرزند این پدر بودن در روحشان اثر می گذراد.

قانون خوب کدام است ؟

از اینجا به نکته دیگری پی می بریم و آن این که قانون خوب، قانونی است که این جور وحدت ها و هماهنگی ها را هم در نظر بگیرد و به طور رسمی از یک فلسفه ی خوب و درست منشأ و ریشه گرفته باشد. این که گفته می شود دین بر طبق فطرت است تقریباً معنی آن این می شود که یک جامعه یعنی افراد زیادی که ممکن است در زمان های متعدد، مکان های متعدد زندگی کنند رنگ پوستشان با هم فرق کند، لباس و آداب زندگی شان به دلیل تفاوت منطقه با هم فرق کند. اما چون همه یک فلسفه دارند از یک قانون به نام دین که بر طبق فطرت آنهاست و فطرت همه ی آنها یکی است. و بر فطرت الهی خلق شده اند، پیروی می کنند و تشکیل یک جامعه، یا یک امت واحده را می دهند. این که خداوند می فرماید: اهل حق را بر اهل باطل غلبه می دهیم، به اعتبار جامعه آنهاست حضرت ابوذر غفاری با آن انسان مخلصی که امروز فرزندانش را به جبهه می فرستد تا در راه خدا شهید شوند و خم هم به ابرو نمی آورد یک ملت را تشکیل می دهند و غلبه حق بر باطل غلبه جامعه ی حق بر جامعه ی طرفدار باطل است.