- پیشگفتار 1
- مقدمه 6
- با نهج البلاغه آشنا شویم؟ 9
- سخنوری در نخستین روزگاران اسلامی 9
- دانشوری و سخندانی و سیاست و اجتماع در قرنهای چهارم و پنجم در بغداد 12
- زندگی سیدرضی گردآورنده ی نهج البلاغه 16
- نهج البلاغه نمی تواند جز از علی باشد! 19
- موضوع و محتوای نهج البلاغه 24
- شیوه ی پژوهش در نهج البلاغه 28
- علی در فراز و نشیبهای این جهانی 35
- آموزش نهج البلاغه 35
- علی آموزگار وحدت در میان امت 40
- علی مشاوری آگاه و امین 46
- علی دنیا را آنچنان که هست می شناساند 51
- اشاره 63
- علی میزان راستین پرواپیشگی 63
- پروا پیشگان چه نشان دارند؟ 64
- جایگاه برتر پرواپیشگان در جهان آفرینش و معیار بودن آنان 65
- شناخت هدف انگیزه ی عمل آنان است 66
- وجودشان از عظمت آفریدگار سرشار است 67
- شباهنگان خلوتکده های عشق و پایدار مردان روزهای عمل 68
- انسانهایی پیوسته نگران انجام وظیفه 71
- انسانهای چند بعدی و با ظرفیت 72
- آگاه به وظیفه و پویای همیشه 73
- پا بر روی زمین دارد و سری بر فراز آسمان 75
- چون کوه استوار و در حق پایدار 76
- آسایش دیگران را به بهای رنج خود فراهم گرداند 77
- علی پاسدار نظام اسلامی 81
- علی در برابر مسوولیت زمامداری 94
- علی رهبر راستین انقلاب اجتماعی 101
- اشاره 101
- انقلاب در اوضاع اقتصادی 108
- جنگ جمل 115
- یکتاپرستی و شناخت 129
- اشاره 129
- کوفه، پایگاهی برای حفظ نظام اسلام و دانشگاهی برای بیدار کردن و آگاه ساختن مردم 129
- اشاره 147
- عدالت آفریدگار و آفریدگان 147
- عدل عامل هماهنگی نظام 150
- اشاره 152
- علی در برابر جهان آفرینش 152
- هدفداری در خلقت و نقش اراده ی آزاد انسان 152
- حرکت در مخلوقات 155
- آفرینش جهان 157
- آفرینش انسان 160
- آفرینش جانوران 164
- هدف از شناسانیدن آفرینش 166
- علی مسیر هدایت انسانها را نشان می دهد 167
- اشاره 167
- هدفدار بودن خلقت انسان و به خود واگذار نشدن او 168
- هدف از فرستادن پیامبران 170
- بعثت پیامبر اسلام و سرانجام پیامبری 174
- هدف برانگیخته شدن پیامبر اسلام 176
- استمرار رسالت و امامت به وسیله ی ثقلین 178
- ثقل اکبر یا قرآن 179
- ثقل اصغر یا امامت 187
- امامت برپا دارنده ی نظام هر مجتمع است 190
- ویژگیهای رهبری چگونه باید باشد! 191
- شناخت امام شناخت راه تکامل انسانهاست 195
- خاندان پیامبر نمونه های والای رهبری 197
- جاودانگی امامت برای استمرار هدایت 200
- استمرار امامت یک سنت الهی است 204
- اشاره 208
- علی و آموزش حقوق اجتماعی 208
- همگان در حق با یکدیگر برابرند 221
- علی بر فراز بام تاریخ 227
- اشاره 227
- عبرت گرفتن و آموزش دیدن از تاریخ و سرگذشت امتها 228
- حرکت هدفدار جهان و اراده ی آزاد انسان 231
- آموختن از تاریخ تقوی به بار می آورد 233
- آموزش تاریخ از پایه های اصول اعتقادات 235
- فتنه یا بوته ی آزمایش تاریخ 240
- آینده ی مجتمع اسلامی و گرفتاری فتنه 242
- چگونگی پدید آمدن و گسترش فتنه 247
- فتنه را بهتر بشناسیم 250
- یک فتنه ی تاریخی نمونه 251
- لغزشگاههای گمراه کننده ی آزمونهای اجتماعی 255
- راه بیرون رفتن از فتنه ها 258
- بخش دوم از نهج البلاغه 262
- علی بزرگترین مربی انسانها 262
- اشاره 262
- اهمیت تربیت در خردسالی 264
- تربیت به وسیله ی حوادث تاریخی 267
- مجموعه ی فرهنگ انسانی 268
- مسوولیت تربیت و مساله ی آزادی 270
- نخستین درسهای پرورشی 277
- نشانه های درست در راه بودن 278
- یک انسان تربیت شده 283
- اشاره 291
- علی آموزگار اخلاق اسلامی 291
- پیامبر گرامی نمونه ی والای اخلاقی 295
- پایداری ورزیدن در راه حق 301
- ناهماهنگی میان اندیشه و رفتار یک نمونه ی منفی 302
- در نهی از غیبت مردم 315
- مراء و لجاجت و خصومت 323
- خشم و حسد و خودپسندی 327
- آزمندی و دنیاپرستی 333
- زفتی و تنگ چشمی 339
- خوشخویی 340
- اشاره 340
- اخلاق پسندیده 340
- در اختیار بودن زبان 341
- اقدام کردن به خیر و کارهای پسندیده 343
- کار نیک را برای خشنودی خدا انجام دهید نه برای سپاسگزاری 345
- بخشندگی و بزرگواری 347
- صبر و پایداری 350
- راستی در گفتار 351
- فروتنی و دانش 351
- درگذشتن و نیرومندی 352
- نرمش و مدارا 352
- آزرم 353
- حسن ظن (خوش گمانی) 353
- بردباری و درنگ 354
- ویژگیهای مومن 354
- علی در آوردگاه صفین 357
- اشاره 357
- پیک آشتی و انجامین تیر در ترکش 366
- جنگ آغاز می شود 373
- جنگ فروزان می شود 391
- لیله الهریر 399
- بازی حکمیت و جریان خوارج 403
- اشاره 403
- نتیجه ی حکمیت 416
- جریان مصر 421
- اشاره 421
- مالک اشتر 432
- غوغای نهروان 441
- پس از نهروان 456
- علی در خلوتگه عشق! 474
- به پروردگار کعبه سوگند که رستم! 491
- پاورقی 506
پیشگفتار
بسم الله الرحمن الرحیم
ستایش بیکران و سپاس بی پایان ویژه و شایسته ی الله آن وجود واجبی است که گویندگان ستایش هرگز به سطحی سزاوار از ستودن او نتوانند رسید، و شمارندگان با هیچ وسیله ای نعمت بیکران او را نیارستند به زیر آمار و شماره کشید، و کوشندگان به هیچ حال در به جای آوردن حق پروردگاریش نتوانند چنانکه باید کوشید.
و درود بسیار بر پیامبر بزرگوار که پرچمدار هدایت بشر با معجزه ی جاویدان قرآن است، و زیبایی سخنش برتر از گفتار هر انسان، سخنی که بشر گرفتار در زمان و جهان، از آوردن همانند آن، یا بخشی کوچک از آن، ناتوان است، و گروندگان را پذیرش چهره ی خدایی زیبایش شایان، زیرا آدمیان پویا به سوی خداگونگی و «شدن» را رهنمودی است در هر دو جهان، و با پیشرفت و گسترش پیوسته ی اندیشه ی بشر راهنمای عملی است جاویدان. هر کس از سرچشمه اش نوشد زندگی همیشگی یابد، و آن کس که به فراگرفتنش کوشد خورشید شناخت بر خاوران دلش تابد. و کسی که با آن نشست، با توشه ای پربار از کنارش خیزد، و
چون به ژرفایش فرو رود، خوشه ای از مرواریدهای آبدار بر کنارش ریزد. همدم آشنایان با روشنایی و نور درخشان دارندگان بینایی است. برونی بس زیبا دارد و درونی با ژرفا. پرتوافکن بر فراز راه بس دراز و پر پیچ و خم بشریت، و فرمان انسان ساز در پهنای تاریخ پرفراز و نشیب آدمیت. زیباترین گفتار، و دلها را بهاری پر برگ و بار، سینه ها را با روشنایی خود از