- جایگاه نهج البلاغه 1
- پیشگفتار 1
- تشابه نهج البلاغه با قرآن 7
- سال علی بن ابیطالب علیه السلام 7
- روش این نوشتار 8
- اشاره 10
- اسلام آیین خرد 12
- خرد و زنان 14
- خرد و رسالت انبیاء 18
- خردمندی و رازداری 19
- خردمندی و چگونگی برخورد با اخبار و شنیده ها 20
- ویژگی عاقل 24
- خردمندی و دوستی با دیگران 25
- آفات خردمندی 26
- نعمت خرد 45
- خردمندی و آینده نگری 47
- خردمندی و تقوا از شرایط رهبری 48
- خردمندی و خداشناسی 50
- خردمندی و مشورت 52
- خردمندی و عبرت پذیری 54
- خردمندی و دنیاگریزی 56
- خردمندی و فهم دین 58
- رفتار هر کس نشانه مقدار خردمندی اوست 64
- خرد و بار امانت انسان 66
- خردمندی و نهی از منکر 69
- خرد و تفاوت انسانها 70
- خرد و فرشتگان 72
- خردمندی و بهره گیری از منابع طبیعی 74
- خردمندی و تلاش برای دنیا و آخرت 75
- خردمندی و پرهیز از نابخردان 77
- صداقت خرد (برتری خرد بر حس) 81
- خردمندی و عبرت پذیری از مرگ و مردگان 82
- خردمندی و تجربه 86
- خردمندی و پذیرش سخن اهل بیت علیهم السلام 87
- خردمندی و الگو پذیری (اسوه حسنه) 91
- خرد و آزمایش مخلوقات 92
- خردمندی و خویشتن داری 94
- خرد مخاطب خداوند 95
- خردمندی و پرهیز از جنگ و خون ریزی 96
- خرد و ارزیابی کارهای خویش 99
- خردمندی و ادب 101
- ناتوانی عقل در شناخت کامل خداوند 104
- اشاره 110
- اشاره 111
- اندیشه، آگاهی و عبرت پذیری 111
- اشاره 112
- فهم دقیق دین 112
- اندیشه آیینه واقع نما 112
- فقیه چه کسی است؟ (ویژگی فقیه) 113
- چگونگی انگیزه پرسش در مسائل علمی 113
- پرهیز از کوتاهی و نتیجه دور اندیشی 113
- پرهیز از تندروی و کندروی 114
- فهمیدن و دانش اندوزی 115
- محبوبترین بنده خدا 115
- فهم دین و پرهیز از جدال و ورود به شبهات 116
- اشاره 117
- نادانی و فقر 118
- جهل 118
- نادانی و تندروی یا کندروی 119
- نابخردی و سخن نابجا گفتن یا سکوت نابجا 120
- دانشجویی همچون دانشمند 121
- دانشمندی همچون جاهل 121
- نابخردی و قدر ناشناسی از خود و دیگران 122
- رسالت دانشمندان در مقابل بی سوادان 124
- نابخردی مانع شناخت 125
- نابخردی و اعتماد به دنیا 126
- نابخردی و تعصب و کینه 126
- نابخردی و تفاخر و خودپسندی 127
- نابخردی و تکذیب همه خبرها 128
- بی خردی و تندخویی 129
- مسئولیت علم و یقین داشتن 129
- جنون 129
- پرهیز ازمعاشرت با احمق 130
- حُمق 130
- سَفَه 131
- حماقت و توجه به عیوب اخلاقی دیگران 131
- جلوگیری از کارهای سفهاء (بی خردان) 131
- جلوگیری از حاکمیت بی خردان 132
- بی خردی و شتاب زدگی و یا سهل انگاری 133
- خُرْقِ 133
خرد و راه رشد
«کَفَاکَ مِنْ عَقْلِکَ مَا اَوْضَحَ لَکَ سُبُلَ غَیَّکَ مِنْ رُشْدِکَ»(1)
برای تو از عقلی که داری همین قدر کافی است که راه های گمراهی را از راه رستگاری ات روشن بسازد.
شرح و تفسیر:
انسان در مقابل راه های مختلف قرار دارد. و این راهها را مشاهده می نماید. انتخاب راهی که انسان را به سر منزل مقصود برساند تنها به وسیله خردمندی میسر خواهد بود. و چنانچه از خرد خویش بهره نگیرد به راه اشتباه خواهد رفت. آدمی بوسیله خرد پیراسته از هوی و هوس می تواند راه رشد و ترقی را بشناسد و آن را طی نماید « قَد تَّبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ »(2) راه درست از راه انحرافی روشن شده است.
خردمندی و ادب
« فَبَادَرْتُکَ بِالأَدَبِ قَبْلَ أَنْ یَقْسُوَ قَلْبُکَ وَ یَشْتَغِلَ لُبُّکَ لِتَسْتَقْبِلَ بِجِدِّ رَأْیِکَ مِنَ الأَمْرِ
1- - حکمت 421.
2- - بقره، 256.