- جایگاه نهج البلاغه 1
- پیشگفتار 1
- سال علی بن ابیطالب علیه السلام 7
- تشابه نهج البلاغه با قرآن 7
- روش این نوشتار 8
- اشاره 10
- اسلام آیین خرد 12
- خرد و زنان 14
- خرد و رسالت انبیاء 18
- خردمندی و رازداری 19
- خردمندی و چگونگی برخورد با اخبار و شنیده ها 20
- ویژگی عاقل 24
- خردمندی و دوستی با دیگران 25
- آفات خردمندی 26
- نعمت خرد 45
- خردمندی و آینده نگری 47
- خردمندی و تقوا از شرایط رهبری 48
- خردمندی و خداشناسی 50
- خردمندی و مشورت 52
- خردمندی و عبرت پذیری 54
- خردمندی و دنیاگریزی 56
- خردمندی و فهم دین 58
- رفتار هر کس نشانه مقدار خردمندی اوست 64
- خرد و بار امانت انسان 66
- خردمندی و نهی از منکر 69
- خرد و تفاوت انسانها 70
- خرد و فرشتگان 72
- خردمندی و بهره گیری از منابع طبیعی 74
- خردمندی و تلاش برای دنیا و آخرت 75
- خردمندی و پرهیز از نابخردان 77
- صداقت خرد (برتری خرد بر حس) 81
- خردمندی و عبرت پذیری از مرگ و مردگان 82
- خردمندی و تجربه 86
- خردمندی و پذیرش سخن اهل بیت علیهم السلام 87
- خردمندی و الگو پذیری (اسوه حسنه) 91
- خرد و آزمایش مخلوقات 92
- خردمندی و خویشتن داری 94
- خرد مخاطب خداوند 95
- خردمندی و پرهیز از جنگ و خون ریزی 96
- خرد و ارزیابی کارهای خویش 99
- خردمندی و ادب 101
- ناتوانی عقل در شناخت کامل خداوند 104
- اشاره 110
- اندیشه، آگاهی و عبرت پذیری 111
- اشاره 111
- فهم دقیق دین 112
- اشاره 112
- اندیشه آیینه واقع نما 112
- فقیه چه کسی است؟ (ویژگی فقیه) 113
- چگونگی انگیزه پرسش در مسائل علمی 113
- پرهیز از کوتاهی و نتیجه دور اندیشی 113
- پرهیز از تندروی و کندروی 114
- فهمیدن و دانش اندوزی 115
- محبوبترین بنده خدا 115
- فهم دین و پرهیز از جدال و ورود به شبهات 116
- اشاره 117
- نادانی و فقر 118
- جهل 118
- نادانی و تندروی یا کندروی 119
- نابخردی و سخن نابجا گفتن یا سکوت نابجا 120
- دانشجویی همچون دانشمند 121
- دانشمندی همچون جاهل 121
- نابخردی و قدر ناشناسی از خود و دیگران 122
- رسالت دانشمندان در مقابل بی سوادان 124
- نابخردی مانع شناخت 125
- نابخردی و اعتماد به دنیا 126
- نابخردی و تعصب و کینه 126
- نابخردی و تفاخر و خودپسندی 127
- نابخردی و تکذیب همه خبرها 128
- مسئولیت علم و یقین داشتن 129
- بی خردی و تندخویی 129
- جنون 129
- پرهیز ازمعاشرت با احمق 130
- حُمق 130
- سَفَه 131
- جلوگیری از کارهای سفهاء (بی خردان) 131
- حماقت و توجه به عیوب اخلاقی دیگران 131
- جلوگیری از حاکمیت بی خردان 132
- بی خردی و شتاب زدگی و یا سهل انگاری 133
- خُرْقِ 133
حماقت و توجه به عیوب اخلاقی دیگران
« مَنْ نَظَرَ فِی عُیُوبِ النَّاسِ ثُمَّ رَضِیَهَا لِنَفْسِهِ فَذَلِکَ الأَحْمَقُ بِعَیْنِهِ »(1)
هر کس به عیوب مردم بنگرد و آن ها را در مردم زشت بشمارد سپس برای خود به آن زشتی راضی شود بی خرد واقعی است.
شرح و تفسیر:
انسان باید ابتداء به عیوب اخلاقی خویش بنگرد و در پی از بین بردن آن ها باشد اصلاح را هر کس باید از خودش شروع نماید تا بتواند دیگران را اصلاح کند. آن کس که توجه به عیوب دیگران می نماید و آن ها را سرزنش می نماید در حالی که همان عیوب در وجود خود او نیز وجود دارد به تعبیر حضرت نادان است. توجه به عیوب دیگران و بیان آن ها خود مفاسد اجتماعی فراوانی به دنبال خواهد داشت ولی چنانچه هر کس به اصلاح خویشتن بپردازد جامعه نیز اصلاح خواهد شد.
سَفَه
جلوگیری از کارهای سفهاء (بی خردان)
«فَرَضَ اللَّهُ الإِیمَانَ تَطْهِیراً مِنَ الشِّرْکِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ »(2)
1- - حکمت 349.
2- - حکمت 252.