- جایگاه نهج البلاغه 1
- پیشگفتار 1
- تشابه نهج البلاغه با قرآن 7
- سال علی بن ابیطالب علیه السلام 7
- روش این نوشتار 8
- اشاره 10
- اسلام آیین خرد 12
- خرد و زنان 14
- خرد و رسالت انبیاء 18
- خردمندی و رازداری 19
- خردمندی و چگونگی برخورد با اخبار و شنیده ها 20
- ویژگی عاقل 24
- خردمندی و دوستی با دیگران 25
- آفات خردمندی 26
- نعمت خرد 45
- خردمندی و آینده نگری 47
- خردمندی و تقوا از شرایط رهبری 48
- خردمندی و خداشناسی 50
- خردمندی و مشورت 52
- خردمندی و عبرت پذیری 54
- خردمندی و دنیاگریزی 56
- خردمندی و فهم دین 58
- رفتار هر کس نشانه مقدار خردمندی اوست 64
- خرد و بار امانت انسان 66
- خردمندی و نهی از منکر 69
- خرد و تفاوت انسانها 70
- خرد و فرشتگان 72
- خردمندی و بهره گیری از منابع طبیعی 74
- خردمندی و تلاش برای دنیا و آخرت 75
- خردمندی و پرهیز از نابخردان 77
- صداقت خرد (برتری خرد بر حس) 81
- خردمندی و عبرت پذیری از مرگ و مردگان 82
- خردمندی و تجربه 86
- خردمندی و پذیرش سخن اهل بیت علیهم السلام 87
- خردمندی و الگو پذیری (اسوه حسنه) 91
- خرد و آزمایش مخلوقات 92
- خردمندی و خویشتن داری 94
- خرد مخاطب خداوند 95
- خردمندی و پرهیز از جنگ و خون ریزی 96
- خرد و ارزیابی کارهای خویش 99
- خردمندی و ادب 101
- ناتوانی عقل در شناخت کامل خداوند 104
- اشاره 110
- اشاره 111
- اندیشه، آگاهی و عبرت پذیری 111
- فهم دقیق دین 112
- اندیشه آیینه واقع نما 112
- اشاره 112
- پرهیز از کوتاهی و نتیجه دور اندیشی 113
- چگونگی انگیزه پرسش در مسائل علمی 113
- فقیه چه کسی است؟ (ویژگی فقیه) 113
- پرهیز از تندروی و کندروی 114
- فهمیدن و دانش اندوزی 115
- محبوبترین بنده خدا 115
- فهم دین و پرهیز از جدال و ورود به شبهات 116
- اشاره 117
- نادانی و فقر 118
- جهل 118
- نادانی و تندروی یا کندروی 119
- نابخردی و سخن نابجا گفتن یا سکوت نابجا 120
- دانشجویی همچون دانشمند 121
- دانشمندی همچون جاهل 121
- نابخردی و قدر ناشناسی از خود و دیگران 122
- رسالت دانشمندان در مقابل بی سوادان 124
- نابخردی مانع شناخت 125
- نابخردی و اعتماد به دنیا 126
- نابخردی و تعصب و کینه 126
- نابخردی و تفاخر و خودپسندی 127
- نابخردی و تکذیب همه خبرها 128
- بی خردی و تندخویی 129
- مسئولیت علم و یقین داشتن 129
- جنون 129
- حُمق 130
- پرهیز ازمعاشرت با احمق 130
- جلوگیری از کارهای سفهاء (بی خردان) 131
- حماقت و توجه به عیوب اخلاقی دیگران 131
- سَفَه 131
- جلوگیری از حاکمیت بی خردان 132
- بی خردی و شتاب زدگی و یا سهل انگاری 133
- خُرْقِ 133
محمد جواد مغنیه در کتاب خود به نام «فی ظلال نهج البلاغه» می نویسد «چون خداوند به آدمی نعمت خرد و قدرت و اراده را عنایت فرموده بود انسان شایستگی برداشتن بار امانت را پیدا نمود»(1)
بنابراین انسان با توجه به توانایی ها که خداوند به او داده از جمله خرد توانسته است بار امانت را به دوش کشد ولی به شرط آن که از خرد خویش استفاده صحیح بنماید و دچار جهل و نادانی نگردد
خردمندی و نهی از منکر
«فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یَلْعَنِ الْقَرْنَ الْمَاضِیَ بَیْنَ أَیْدِیکُمْ إِلاَّ لِتَرْکِهِمُ الأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَلَعَنَ اللَّهُ السُّفَهَاءَ لِرُکُوبِ الْمَعَاصِی وَ الْحُلَمَاءَ لِتَرْکِ التَّنَاهِی»(2)
خداوند سبحان مردم قرن گذشته را که پیش از شما زندگی کرده اند، لعنت نکرده است مگر به آن جهت که امر به معروف و نهی از منکر را ترک نموده اند پس خداوند لعنت کرده ابلهان [بی خردان] را به جهت ارتکاب گناهان آن ها و خردمندان را در نتیجه نهی نکردن گنهکاران از ارتکاب معاصی.
1- - فی ظلال نهج البلاغه، محمد جواد مغنیه، ج3، ص209 دارالعلم الملایین، بیروت چاپ سوم، 1979 م.
2- - خطبه 192.