حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 253

فاما من الفقهاء من کان صائنا لنفسه، حافظا لدینه، مخالفا علی هواه، مطیعا لامر مولاه، فللعوام ان یقلدوه، و ذلک لا یکون الا بعض فقهاء الشیعه(3).

«و اما از فقهاء کسی که خویشتن دار و حافظ دین خود و مخالف هوی و مطیع امر مولایش باشد برای مردم عمومی (غیرصاحبنظر) است که باید از او تقلید کنند و این صفات فقط در بعضی از فقهای شیعه جمع می شود».

در روایت فوق صفت خویشتن دار

بودن همانگونه که در علم اخلاق توضیح داده شده است، بدون وصول به مقام والای تهذب و رشد روحی امکان پذیر نیست، و این معنی در عدالت به معنای معمولی آن که در پاورقی در روایت «عبدالله بن ابی یعفور» آمده است منظور نمی باشد.

*****

(1) بدانجهت که معصوم به معنای گفتن نگهداری شده از معصیت در همه معصومین از انبیاء و ائمه به طور مشترک وجود دارد، لذا آن پیشوایان در این معنی تفاوتی با یکدیگر ندارند اگر چه درجات کمال معصومین همانگونه که در منابع معتبر اسلامی آمده است با یکدیگر متفاوت است.
(2) عدالت معمولی بنابر روایت عبدالله بن ابی یعفور اینست که شخص معروف به متانت و عفت باشد و واجبات را به جای بیاورد و از محرمات اجتناب نماید.
(3) منابع حدیثی امامت دو بزرگوار در کتب معتبره شیعه فراوان است لذا نیازی به ذکر آنها دیده نمی شود.

بلوغ

این شرط در صورتی است که زمامدار معصوم نباشد، و اما در صورتیکه معصوم باشد شرط مزبور ضرورت ندارد، چنانکه نبوت حضرت عیسی و حضرت یحیی علیهماالسلام و امامت حضرت امام جواد و حضرت صاحب الامر علیهماالسلام در دوران کودکی آن بزرگواران بوده است:

فاشارت الیه قالوا کیف نکلم من کان فی المهد صبیا، قال انی عبدالله آتانی الکتاب و جعلنی نبیا،(1).

«حضرت مریم علیهاالسلام (به آن مردم که درباره ی ولادت بدون پدر حضرت مسیح می پرسیدند) به کودک در گهواره اشاره کرد و فرمود: (از او بپرسید) آنان گفتند: ما چگونه کسی را که در گهواره ی کودک است به سخن درآوریم، خود آن کودک فرمود: من بنده ی خدایم، خداوند به من کتاب

داده و مرا پیامبر قرار داده است».

فنادته الملائکه و هو قائم یصلی فی المحراب ان الله یبشرک بیحیی مصدقا بکلمه من الله و سیدا و حصورا و نبیا من الصالحین(2).

«پس ملائکه زکریا علیه السلام را در حالیکه در حال قیام در محراب نماز می گذارد، چنین صدا کرد که خدا ترا به ولادت یحیی علیه السلام بشارت می دهد، که مشیتی از خدا را تصدیق می کند و او سید و بسیار عفیف و پیامبری از صالحان است». ممکن است گفته شود: آیه ی مبارکه در نبوت آن دو بزرگوار در دوران کودکی صراحت ندارد و ظاهر هر دو آیه می تواند با نبوت دوران بلوغ سازگار باشد. این احتمال در آیه ی مربوط به حضرت یحیی علیه السلام مناسبتر است تا آیه ی مربوط به حضرت عیسی علیه السلام، زیرا در آن آیه کلمه و جعلنی نبیا وارد شده است که ظهورش در تحقق جعل