حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 257

تبصره- با نظر به مجموع دلائل عقلی و نقلی و فتاوای فقهای عظام می توان گفت: تلاش و تحقیق و تصدی زن در صورتیکه از علم و تقوی در حد عالی برخوردار باشد، در مقدمات و امور مربوط به قضاء مانند بازپرسی و تحقیق درباره حوادث و متهم و امور مربوط به زمامداری مانند اظهار رای در انتخاب مقاماتی که آراء انتخاب کنندگان در تعیین آنها موثر است، می تواند به مقداری که موجب علم باشد، برای قضا و زمامداری کمک کند، و این حکم که زن نمی تواند مقام قضا و زمامداری را اشغال نماید اهانتی بر شخصیت زن محسوب نمی شود، زیرا این دو شغل حساس و بااهمیت ذاتا دارای ارزش نیستند، چنانکه درباره ی زمامداری که از شغل قضا بااهمیت تر است امیرالمومنین علیه السلام به ابن عباس فرمود: (زمامداری در نظر من از این لنگه کفش بی ارزش تر است).(2).

زن به جهت تلاش در تربیت فرزندان شایسته ای که بعدها بتوانند از عهده ی قضا و زمامداری برآیند، در حقیقت، ارزش مقام بااهمیت قضا و زمامداری را به دست می آورد. ارزش این

تلاش با نیت پاک و خالصانه، نابتر از خود عمل قضا و زمامداری است که ممکن است مخلوط به تمایلات غیرخالصانه باشد.

*****

یک- یک معمای مستمر که با تقسیم انسان به دو ماهیت جداگانه مرد و زن سرتاسر تاریخ را به خود مشغول داشته است. دو- آیا روزی فراخواهد رسید که سودجویان اجازه بدهند انسانهای انسان شناس معمای زن و مرد را تا حد مسئله ی زن و مرد تقلیل بدهند؟! سه- آیا زن وابسته به مرد است؟ چهار- آیا لجاجت و عدم اعتراف زنها به اشتباه خویش و ناتوانی آنان از بازسازی و تجدید شخصیت خود بیش از مردها است؟ پنج- مختصاتی که برای هر یک از مرد و زن در میان صاحبنظران رواج دارد. شش- تفاوت عینکی که پدیده ی حیات به وسیله حواس و عقل نظری بر دیدگان مردان می زند، با چشمانی که زن با نیروی خود در حیات می نگرد. هفت- هویت انسانی زن و مرد در اسلام. هشت- بعد دوم زن و مرد که عبارتست از قرار گرفتن آن دو در برابر همدیگر به عنوان دو عنصر مهم در تشکل خانوادگی. نه- آیا مردان در فقه اسلامی قیم زنان هستند؟! ده- تحلیل و توضیح آیه قوامون. یازده- درون خانواده شورائی و ارتباط خانواده با اجتماع با سرپرستی مرد. دوازده- بحثی درباره ی راه های سه گانه در موقع نشوز زن. سیزده- نشوز مرد. چهارده- آیا در موقع نشوز و اعراض مرد، زن باید از حقوق خود دست بردارد؟ پانزده- آیا زن کشتگاه مرد است؟ شانزده- تفاوت زنان و

مردان در سه موضوع. هفده- غائله ی پر سر و صدای عقل زن و عقل مرد. هیجده- تساوی زن و مرد در عقل عملی. نوزده- ترس از اشرار زنها و احتیاط از خوبانشان چه معنی دارد؟.

طهارت مولد (پاکیزگی و مشروعیت ولادت)

عبارتی که مرحوم صاحب شرایع (ابوالقاسم حلی) در حکم ولد الزناء بیان نموده است، بدینقرار است: و لا ینعقد القضاء لولد الزنا مع تحقق حاله، کما لا تصح امامته و لا شهادته فی الاشیاء الجلیله.(1).

«و برای ولد الزنا که وضعش اثبات شده باشد، قضاء منعقد نمی شود، (نمی تواند منصب قضاء را اشغال نماید) چنانکه امامت و شهادت او در امور بااهمیت نیز صحیح نیست» پس از محقق صاحب شرایع، فقهائی دیگر نیز مطابق نظر وی فتوا داده اند و دلائل آنها قابل توجه و اعتماد است و ما در اینجا به تفصیل آنها نمی پردازیم. اما موضوع از دیدگاه ارزشها درباره ی ولد

الزنا مورد اختلاف نظر قرار گرفته است، بهترین نظریه با توجه به مجموع دلائل و منابع اینست که گفته شود: عدالت خداوندی اقتضاء می کند که ولد الزنا به نامشروع بودن ولادتش مسئول و معذب نباشد. از طرف دیگر با نظر به ضرورت جلوگیری اسلام از ارتباط نامشروع میان مردان و زنان و از به وجود