حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 417

ثمره تزکیه روحی و اخلاقی شخصیتها و وابستگیشان به مقام شامخ ربوبی

اگر شخصیتها از روحی بزرگ و وابستگی به مقام شامخ ربوبی برخوردار باشند، از گرایش و انجذاب مردم به

سوی آنان، قدرتی به دست می آورند و آن قدرت را در بهبود حال مادی و معنوی همان مردم به کار می اندازند، نه اینکه آن قدرت را عامل تورم (خودطبیعی) شان قرار بدهند.

شخصیتهای چشمگیر که در طول تاریخ تاکنون مردم را به خود جذب نموده و از تسلیم و اطاعت آنان برخوردار شده اند، اقسامی مختلف داشته اند که دو قسم از آنان در اینجا مورد بحث و تحقیق ما است.

قسم یکم- شخصیتهائی هستند که امتیازات آنان، یا مستند به قدرت طبیعی خود آنان بوده است و یا عوامل جبری و محاسبه نشده ی محیط و اجتماع برای آنان سلطه ای بخشیده است که به وسیله ی آن سلطه توجه و تسلیم مردم را به خود جلب نموده و چشمگیر گشته اند.

قسم دوم- شخصیتهای تکامل یافته ای هستند که دارای روحی بزرگ بوده و توفیق وابستگی به مقام شامخ ربوبی را پیدا کرده اند. قسم اول همان گروه از چشمگیران هستند که از گرایش انبوه متن مردم به سوی آنان، برای خود تحصیل قدرت نموده و آن قدرت را وسیله ای هر چه بیشتر و فراگیرتر برای سلطه بر مردم مورد استفاده قرار داده اند، در حقیقت این ارواح کوچک و خطرناک و این جانوران ناتوان به جای وفاء به قانون امانت که می گوید: آنچه از مردم به تو سپرده شده است به خود آنان برگردان، به قانون مزبور خیانت کرده نه تنها آن قدرت را در راه درمان دردهای مردم و رفع نیازهای آنان به کار نمی بندند، بلکه آن را وسیله ی سلطه و استثمار بیشتر و شدیدتر می نمایند و

به عبارت ساده تر: مانند اینست که شمشیر از دست مردم بگیرند و بر مغز خود آنان فرود بیاورند و متلاشی بسازند! خدا به وسیله ی تاریخ در این دنیا و یا عذاب ابدی در آن دنیا انتقام این خیانت را از آن درندگان انسان نماها خواهد گرفت.

اکنون برمی گردیم به ارزیابی علل هشتگانه که موجب گرایش به شخصیتها می باشد.

اما علت یکم که ناتوانی از وصول به حق و حقیقت است، وظیفه ی زمامداران و مربیان مذهبی و اخلاقی اقتضاء می کند که با کمال جدیت تا بتوانند راههای آشنائی با خود حق و حقیقت را به مردم نشان بدهند، و هموار کنند و قرار گرفتن در جاذبه ی شخصیت را وسیله ای برای ارتباط با خود واقعیات تلقی نمایند.

همچنین وظیفه ی جدی زمامداران اینست که زشتی مسامحه و سهل انگاری مردم را در تشخیص حق و تمییز آن از باطل در دستورات تعلیم و تربیت قرار داده، با هر وسیله ای که ممکن است آن را اثبات نمایند و در برداشتن دشواریهای وصول مردم به خود حق و واقعیات، از