حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 455

تحقیق در نظریه یکم که می گوید: جنگ در طبیعت انسان است

بررسی و انتقاد از نظریه دوم که «هراکلیتوس» و «هگل» و «نیچه» طرفداران آن می باشند

آیا می توان جنگ را عامل تحرک حیات و بیرون آوردن از یکنواختی منتهی به پوچی معرفی نمود؟

تحقیق در نظریه سوم که

از مشاهده استمرار جنگ در طول قرون و اعصار، انسان را مانند حیوانی جنگ گرا معرفی می نماید

نظریه چهارم که بر مبنای دو بعدی بودن انسان استوار است و رفع اشتباه از تفسیر و تعریف معنای علمی

پدیده جنگ با نظر به دو بعد مادی و معنوی انسان

زیربنای پیکارهای مقدس تاریخ مبارزه جاودانی میان سودجویی و حقیقت گویی است

*****

(1) این مقاله را در کنفرانس مربوط به جنگ که در تاریخ 17 تا 19 مردادماه 1367 در تهران در سالن هتل آزادی برگزار شده بود سخنرانی کرده ام، در این کنفرانس به اضافه ی شخصیتها و فضلای داخلی عده ای از شخصیتها و دانشمندان کشورهای خارجی نیز شرکت داشتند.
(2) رسالت- زیگموند فروید ص 130 تالیف اریک فروم- ترجمه آقای فرید جواهرالکلام. یکی از شعرای عرب این معنی را با مفهومی وسیعتر مطرح نمود می گوید: الظلم من شیم النفوس فان تجد ذاعفه فلعله لا یظلم (ظلم از خلقیات نفوس مردم است و اگر انسانی عفیف پیدا کردی، روی علتی است که ظلم نمی کند).
(3) تاریخ فلسفه ی تربیتی تالیف فردریک مایر ترجمه آقای اصغر فیاض ص ب 9 و 10.
(4) همین ماخذ ص 9.
(5) همین ماخذ.

تحقیق در نظریه یکم که می گوید: جنگ در طبیعت انسان است

بطلان این نظریه را با چند دلیل می توان اثبات کرد:

دلیل یکم- بشر در طول تاریخ چه به وسیله ی پیامبران الهی و چه به وسیله ی حکماء و اخلاقیون و سیاستمداران خردمند و انسان شناس در تعدادی فراوان از جوامع و برهه هائی از زمان دست از جنگ برداشته و به صلح و صفا گرویده و تا حدودی بسیار قابل توجه از عداوتها و کینه توزیها دست برداشته اند، مقداری

مهم از این برهه ها همانها بوده اند که انبیای عظام ملل و اقوام بشری را به صلح و سلم دعوت می کردند و آنان را به دفاع و جهاد در برابر کسانی که برای بشر حق حیات و حق کرامت و حق آزادی معقول، قبول نداشتند، برمی انگیختند. در آغاز ظهور اسلام، ما شاهد این جریان تاریخی هستیم که پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم کوششها و تلاشهای بسیار جدی برای برداشتن و ریشه کن کردن عوامل خشونت و جنگهای مستند به خودمحوری و منفعت پرستی و اسقاط ارزشهای اعلای انسانی صرف نمودند، و در هر جائی که اسلام تطبیق می شد خصومتها و تضادهای کشنده را مبدل به دوستیها و رقابتهای سازنده می فرمود: و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا و اذکروا نعمه الله علیکم اذ کنتم اعداء