حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 495

*****

(1) الاسراء آیه ی 34.
(2) البقره آیه ی 177.

-3

المومنون آیه ی 8 و المعارج آیه ی 32.

(4) المائده آیه ی 1.
(5) آل عمران آیه ی 76.

آیاتی است که لزوم وفای به عهد الهی را مورد دستور و توصیه قرار می دهد

از آنجمله:

1- الم اعهد الیکم یا بنی آدم ان لا تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین و ان اعبدونی هذا صراط مستقیم.(1).

«ای فرزندان آدم، مگر با شما عهد نبسته ام که شیطان را نپرستید، قطعا او دشمن آشکاری برای شما است، و مرا بپرستید اینست راه راست».

درباره ی توضیح این مسئله که خداوند متعال چگونه از انسانها تعهد گرفته است که او را عبادت کنند و شیطان را عبادت نکنند، مطالبی گفته شده است، مناسبترین آن مطالب اینست که خداوند تعهد را به وسیله دو نوع حجت از انسانها گرفته است:

حجت یکم- انبیای الهی که با آوردن معجزات و بیان براهین و دلائل کاملا روشن انسانها را به سوی خدا رهبری نموده اند و آنان از این راه با خدا تعهد می بندند.

حجت دوم- عقل سلیم و وجدان پاک انسانها است.

2- و اوفوا بعهد الله اذا عاهدتم(2).

«و به عهد خداوندی وفا کنید هنگامی که عهدی بستید».

3- من المومنین رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه(3).

«از مومنین مردانی هستند که آنچه را با خدا عهد بسته بودند ایفا نمودند».

این گروه در سوره ی البقره آیه ی 27 و سوره ی آل عمران آیه ی 77 و الانعام آیه ی 152 و الرعد آیه ی 20 و 25 و النحل آیه ی 91 و 95 و الاحزاب آیه ی 15 نیز آمده است.

*****

(1) یس آیه ی 60 و 61.
(2) النحل آیه ی 91.
(3) الاحزاب آیه ی 23.

عهدی که خداوند بسته است

اشاره

از آنجمله:

1- و اوفوا بعهدی اوف بعهدکم(1).

«و به عهدی که با من بسته اید وفا کنید تا به عهدی که با شما بسته ام وفا کنم».

2- و من اوفی بعهده من

الله(2).

«و کیست وفا کننده تر از خدا به عهد خودش».

*****

(1) البقره آیه ی 40.
(2) التوبه آیه ی 111.

موضوع تعهد

گروه یکم از آیات مربوط به تعهد با عمومیتی که دارد، به لزوم وفاء به هر عهدی که میان انسانها بسته می شود دلالت می نماید، مگر تعهدی که مخالف دستورات اسلامی باشد. این شرط با بیانات مختلفی در منابع اسلامی آمده است، مانند روایت معروفی که می گوید:

کل شرط جائز الا ما خالف الکتاب او السنه «هر شرط و عهدی جایز است مگر