حکمت اصول سیاسی اسلام صفحه 80

*****

(1) شرح نهج البلاغه- ابن ابی الحدید ج 17 از ص 56 تا 60.
(2) شرح نهج البلاغه- ابن ابی الحدید ج 17 ص 75 74.
(3) این فرمان در تاریخ طبری تالیف ابوجعفر محمد بن جریر طبری ج 11 در وقایع سال 206 از ص 1046 تا ص 1061 و در کتاب عصرالمامون مجلد دوم جزء سوم ص 17 نقل شده است.
(4) جمهره رسائل العرب- احمد زکی صفوت ج ص 19 تا 24.
(5) حقوق در اسلام- مجید خدوری- مقدمه به قلم ربرت هوگوت جاکسون ص ب (2).
(6) حقوق در اسلام- مجید خدوری- مقدمه به قلم ربرت هوگوت جاکسون ص ج 3.

یک مقایسه اجمالی میان فرمان مبارک و اعلامیه جهانی حقوق بشر

در سال 1948 میلادی مقداری مواد حقوقی به عنوان اعلامیه ی جهانی حقوق بشر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تصویب 48 عضو از 58 عضو آن زمان در سازمان ملل رسید، و 8 عضو دیگر (روسیه ی شوروی، بیلوروسی، اوکرائین، چکسلواکی، یوگوسلاوی، لهستان، آفریقای جنوبی و عربستان حجاز که هر یک برای خود دلیلی داشت، به این اعلامیه ی رای ممتنع دادند، و رای مخالف وجود نداشت، البته برای بررسی علل به وجود آمدن این اعلامیه تحقیقاتی جداگانه مورد نیاز است که از این مبحث ما خارج است، ولی در این کتاب ما مقداری مشروح در معانی این اعلامیه بحث خواهیم کرد، امتیازات بسیار مهمی که فرمان مبارک در مقابل اعلامیه ی جهانی حقوق بشر دارد، فوق العاده جالب توجه است، از آنجمله:

1- نخستین امتیاز در محتویات فرمان مبارک مشاهده می شود که هم کلیات حقوق زندگی اجتماعی انسانها را در بر دارد و هم حقوق جانهای آدمیان را که

برای وصول، به هدفی والاتر از زندگی طبیعی محض در این دنیا شگفته اند تامین می نماید. این همان مسئله ی رشد و کمال معنوی انسانها است که مورد دستور و تاکید امیرالمومنین علیه السلام در فرمان مبارک است.

2- بنا به نقل «جرج جرداق» واضع اعلامیه ی جهانی حقوق بشر بیش از دو هزار متفکر جوامع و ملل مختلف دنیا بوده است، در صورتی که واضع فرمان مبارک یک نفر است که آن هم وجود نازنین امیرالمومنین علیه السلام است.

3- اغلب وضع کنندگان اعلامیه مردمانی بوده اند که بار معیشت سالیان عمرشان را بر دوش ملل و جوامع خود حمل نموده، و بدون تحمل مشقتهای تولید و استخراج معیشت از سنگلاخ طبیعت و روابط همنوعان خود، زندگی کرده اند، زندگی اینان کجا و زندگی واضع فرمان مبارک با کمر لیف خرمائی و کفشها و پیراهن وصله خورده و تغذیه از نان جو و دیگر مواد پائین معیشت کجا؟!!

4- آگاهی و مراتب علمی و حکمی همه جانبه ی واضع فرمان مبارک درباره ی انسان به هیچ وجه با اطلاعات محدود واضعین اعلامیه که حقوقدانان معمولی بوده اند، قابل مقایسه نمی باشد، حتی با قطع نظر از امامت و فوق طبیعی بودن پیشوائی آن بزرگوار، زیرا که او در همه ی ابعاد و طوفانهای زندگی، از کارگری در مزرعه و آبیاری آن و حفر چشمه های آب گرفته تا سختترین میدانهای کارزا و محراب عبادت و مقام زمامداری با داشتن انواعی از قدرت،