ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام) صفحه 481

قسمتی از این خطبه است (در شگفتی آفرینش انسان و عظمت و بزرگی آفریننده): ای انسان آفریده شده مستوی الخلقه (بی نقض و کم بود) و ای پدید آورده شده محفوظ در رحمهای تاریک و پرده های بسیار (تاریکی شکم و رحم و مشیمه یعنی پرده ای که انسان هنگام ولادت با آن از شکم مادر خارج میشود) که شروع شده ای از گل خالص (و از بدن انسان که ترکیب شده از عناصر ارضی است) و در آرامگاه استوار و محکم (رحم مادر) نهاده شدی تا قدر معلوم (هویدا شدن طول و عرض و نازکی و کلفتی) و مدت قسمت شده (زمان حمل هفت یا نه ماه یا کمتر و زیادتر) در شکم مادرت جنبش داشتی در حالیکه جنین بودی، سخنی را پاسخ نمیدادی، و آوازی نمیشنیدی، پس از قرارگاه خود (رحم مادر) به سرای ندیده و راههای سودش را نشناخته بیرون آورده شدی، کی تو را به کشیدن شیر از پستان مادرت راه نمود؟ و کی تو را هنگام نیاز به آنچه درخواست و اراده نمودی آشنا کرد؟ (آیا همه اینها دلیل بر وجود و هستی صانع نیست که میخواهی پی به کنه و حقیقت ذات او ببری) چه دور است (پی بردن به کنه ذات او، زیرا) کسی که از (شناسائی) صفات دارنده شکل و صورت و اندام ناتوان است، از صفات آفریننده او ناتوانتر و از دریا

فتش بوسیله حدود و صفات آفریده ها دورتر است (کسی که به شگفتی آفریده شده راه نبرد چگونه به آفریننده راه پیدا خواهد کرد، و حال آنکه او را شبیه و مانندی نیست تا کنه ذات و صفاتش شناخته شود).

خطبه 163-اندرز او به عثمان