ترجمه و شرح نهج البلاغه (فیض الاسلام) صفحه 696

و اگر می خواهی (مانند مورچه) درباره ملخ بگو (و در شگفتی آفرینش آن تامل و اندیشه کن) که خداوند سبحان برای آن دو چشم سرخ آفریده، و دو حدقه (مانند ماه) تابان برافروخته، و گوش پنهان (از نظر) برایش قرار داده، و دهن مناسب برایش گشوده، و برای آن حس توانا (که راه معاش و سود و زیان خود را می یابد) قرار داده و دو دندان که به وسیله آن (گیاه را) چیده و جدا می کند، و (دو پا مانند) دو داس که به آن می رود، بزرگران برای زراعتشان از آن می ترسند و دفع آن را نمی توانند اگر چه با هم اتفاق نموده گرد آیند تا اینکه در پرواز خود به کشتزار آمده و از آن خواهشهایش را انجام دهد در حالیکه همه جثه و تن آن به اندازه یک انگشت باریک نیست، پس منزه (از ادراک) است خداوندی که هر که در آسمانها و زمین است (فرشتگان و خداپرستان) او را به اختیار و اضطرار (در خوشی و سختی) سجده می کنند، و رخسار و چهره به خاک می مالند (اظهار خضوع و فروتنی می نمایند) و اطاعت کرده فرمان او میبرند از روی بی اختیاری و ناتوانی، مهارشان را به دست او دهند از روی ترس و بیم، پرندگان در اختیار امر و فرمان او می باشند، شماره پرها و نفس کشیدن آنها را می داند، و دست و

پای آنها را در آب و خشکی استوار گردانیده (بعضی را ساکن دریا و برخی را در بیابان قرار داده) است، و روزیشان را تعیین فرموده، و بر اصناف آنها احاطه دارد، این کلاغ است و این عقاب است و این کبوتر است و این شترمرغ است، هر مرغی را به نامش خوانده (بر وفق حکمت و مصلحت آفریده) روزیش را ضامن گشته، و ابر سنگین (باران دار) را پدید آورد و بارانش را ریزان ساخته، و نصیب و بهره هر جائی را از آن تعیین نمود، زمین را بعد از خشکی آب داد و بعد از خشکسالی از آن گیاه رویانید.

خطبه 228-در توحید