حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه صفحه 340

1- نهج البلاغه خطبه 136

سپس طلحه و زبیر از منبر فرود آمدند و دیگر مردمان بیعت نمودند. (1)

دو چیز را فراموش نکنیم یا خدا یاد مرگ

صد و نود و چهارم- أَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِنْ قُلْتُمْ سَمِعَ وَ إِنْ أَضْمَرْتُمْ عَلِمَ وَ بَادِرُوا الْمَوْتَ الَّذِی إِنْ هَرَبْتُمْ مِنْهُ أَدْرَکَکُمْ وَ إِنْ أَقَمْتُمْ أَخَذَکُمْ وَ إِنْ نَسِیتُمُوهُ ذَکَرَکُمْ

ای مردم بترسید از خدایی که اگر بگویید می شنود و اگر پنهان کنید می داند پس از مرگی سبقت گیرید که اگر از آن فرار کردید به شما می رسد و اگر ایستادید شما را می گیرد و اگر فراموشش کردید به یاد می آورد.

بنابراین دو چیز هیچ گاه نباید از یادمان برود یکی خدا و دوم مرگ و این دو یار انسان و عوامل ترقی و رشد انسانند.

خدایی که از ظاهر و باطن ما مطلع است و چیزی از او مخفی نیست.

یَعْلَمُ خَائِنَهَ الْأَعْیُنِ وَمَا تُخْفِی الصُّدُورُ (2)

خداوند به گردش خائنانه چشم های خلق و اندیشه های پنهانی مردم آگاه است

وَإِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ یَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفی(3)

اگر سخن به آشکارا گویی خداوند از ضمیر مخفی و مخفی تر آگاه است.

محمد بن مسلم می گوید از امام صادق علیه السلام معنی سر و اخفی را سوال کردم. حضرت فرمود:

اَلسِّرُّ ما کَتَمتَهُ فِی نفسِکَ وَ اَخفی ما خَطَرَ ببالِکَ ثُمَّ اَنسِیتَهُ (4)

سر آن است که در ضمیرت وجود دارد و آن را پنهان نگاه داری و اخفا آن چیزی است که زمانی به دلت خطور کرده و سپس آن را فراموش کرده ای.

امام علیه السلام درباره آگاهی پروردگار از ضمائر ما نیز فرمود :

عَالِمُ السِّرِّ مِنْ ضَمَائر