حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه صفحه 384

1- احزاب 32

پاکدامن و عفیف بمانند. و اگر به فساد زنان در خانواده و جامعه بنگرید ملاحظه می نمایید پایه و اساس بیشترین آنها از محروم بودن این قشر زنان از همان سه چیزی است که امام علیه السلام معتقد است باید برخوردار باشند کبر ترس بخل!

توصیف آدم عاقل

دویست و بیست و هفتم- به امام علیه السلام عرض کردند آدم عاقل را برایمان توصیف کن فرمود:

هُوَ الَّذِی یَضَعُ الشَّیْ ءَ مَوَاضِعَهُ فَقِیلَ فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ فَقَالَ قَدْ فَعَلْتُ

عاقل کسی است که هر چیزی را در جای خودش بگذارد عرض کردند جاهل و نادان را توصیف کن فرمود: بیان کردم.

سید شریف رضی رحمه الله علیه می گوید: درباره اینکه چرا فرمود نادان را نیز توصیف کردم یعنی جاهل کسی که هر چیزی را در جای خودش قرار ندهد گویی ترک صفت عاقل صفت جاهل است زیرا این کار برخلاف وصفی است که از شخص عاقل شد.

به موقع حرف زدن و چگونه سخن گفتن و به طور کلی وقت شناسی برای انجام هر کار و درست بجا آوردن نشان شخص عاقل است نادان که نقطه مقابل عاقل عمل می کند همیشه دردسرساز و ایجاد کننده فتنه است. گاه با یک کلام نابجا مملکتی را به آشوب می کشد نادان در عمل نیز این چنین است امام علیه السلام فرمود:

عَمَلُ الجاهِلِ وَ بالٌ (1)

عمل نادان مایه زیان است.

نظر به اینکه نادان روی خط مستقیم و عاقلانه عمل نمی کند معمولا کارهایش یا افراط است و یا تفریط بیان دیگر امام علیه السلام این است:

الجاهِلُ لَن یُلقی اَبَداً اِلاّ مُفرِطاً اَو مُفَرِّطاً(2)

هیچگاه نادان را نمی یابی جز آنکه در کارهایش یا افراط می کند یا تفریط